پیام سپاهان - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
با وجود فضای پر از تردید فعلی، برخی تحلیلگران معتقدند همچنان امکان احیای مذاکرات وجود دارد، به‌ویژه اگر آمریکا در مواضع خود تجدیدنظر کند و به‌جای طرح خواسته‌های غیرواقع‌بینانه، به دنبال یک توافق برد-برد باشد. ایران نیز بارها نشان داده که در صورت احترام به منافع ملی و امنیتی‌اش، آمادگی دارد راه‌حل‌های دیپلماتیک را بررسی کند.
بحث مذاکره میان ایران و آمریکا دوباره به صدر اخبار بازگشته است. اظهارات اخیر علی لاریجانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی که تأکید کرده «راه مذاکره با آمریکا بسته نیست» اما طرف آمریکایی عملا پای میز مذاکره نمی‌آید، بار دیگر این سؤال را مطرح می‌کند که آیا می‌توان به احیای دیپلماسی میان تهران و واشنگتن امیدوار بود یا خیر؟ در این میان، یک نکته مهم توجه تحلیلگران را جلب کرده است که اروپایی‌ها در کنار تعیین تکلیف اورانیوم 60 درصدی و همکاری کامل ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مذاکره مستقیم با آمریکا را هم به‌عنوان یکی از شروط کلیدی برای فعال‌نشدن مکانیسم ماشه و جلوگیری از بازگشت قطع‌نامه‌های شورای امنیت مطرح کرده‌اند. این شرط به پرونده گفت‌وگوهای تهران و واشنگتن اهمیتی دوچندان داده است، زیرا فعال‌نشدن مکانیسم ماشه نه‌تنها برای ایران از نظر حقوقی و اقتصادی حیاتی است، بلکه می‌تواند فضای تنفسی جدیدی در عرصه دیپلماسی ایجاد کند. با این حال، تناقض میان شعار مذاکره‌طلبی آمریکا و رفتارهای عملی این کشور، از نگاه تهران نشانه‌ای از فقدان اراده واقعی در کاخ سفید است. اکنون پرسش اصلی این است که آیا شرایط برای یک گفت‌وگوی واقعی و مبتنی بر منافع متقابل فراهم خواهد شد یا همچنان بازی مقصرنمایی ادامه خواهد یافت؟
پیام تازه تهران؛ مذاکره ممکن، اما نه به هر قیمت
علی لاریجانی در مقام دبیر جدید شعام طی مواضع اخیر خود صریحا اعلام کرده است که مذاکره با آمریکا منتفی نیست، اما این گفت‌وگو باید بر پایه عقلانیت و واقع‌گرایی باشد. او تأکید کرده که آمریکایی‌ها صرفا شعار مذاکره می‌دهند و در عمل شروطی را مطرح می‌کنند که تحقق آنها ناممکن است. از‌جمله این شروط، محدودیت توان موشکی ایران است که از دیدگاه مقامات تهران، مستقیم با اصل «حفظ امنیت ملی» در تضاد قرار دارد.
لاریجانی در دیدار با مدیران رسانه‌ها با اشاره به ضرورت همبستگی ملی، تصریح کرده که نظام سیاسی ایران همواره اولویت اصلی را بر «حفظ کشور و جمهوری اسلامی» قرار داده و هرگونه تصمیم در حوزه دیپلماسی، هسته‌ای یا امنیتی با این اصل سنجیده می‌شود. این موضع نشان می‌دهد که اگرچه مذاکره همچنان یک گزینه روی میز است، اما عبور از خطوط قرمز دفاعی و امنیتی برای ایران قابل‌تصور نیست و آمریکا اگر واقعا به‌دنبال توافق است باید انتظارات غیرواقع‌بینانه خود را کنار بگذارد.
تناقض در رفتار آمریکا؛ از ادعای مذاکره تا اعمال فشار
از نگاه تهران، یکی از مهم‌ترین موانع بر سر راه گفت‌وگو با آمریکا، دوگانگی رفتاری واشنگتن است. مقامات ایرانی بارها تأکید کرده‌اند که کاخ سفید در ظاهر از مذاکره سخن می‌گوید، اما در عمل با تشدید تحریم‌ها، فشارهای دیپلماتیک و طرح مطالباتی چون محدودیت موشکی، عملا مسیر توافق را مسدود می‌کند. لاریجانی در سخنان اخیر خود یادآوری کرده که حتی در شرایطی که مذاکرات جریان داشت، آمریکا با تشدید فشارها، زمینه‌ساز وقوع جنگ شد. این تناقض موجب شده در ایران این برداشت شکل بگیرد که واشنگتن به جای یک مذاکره واقعی، به دنبال بازی مقصرنمایی است؛ یعنی می‌خواهد ایران را در موقعیتی قرار دهد که یا امتیازات یک‌جانبه بدهد یا به‌عنوان مخالف مذاکره معرفی شود.
چنین وضعیتی عملا امیدها برای بازگشت به دیپلماسی سازنده را کاهش داده و بر پیچیدگی معادلات سیاسی و امنیتی منطقه افزوده است. لاریجانی در اظهارات اخیر خود بر همین نکته تأکید کرده و گفته است مسیر مذاکره باید عقلانی باشد، نه ابزاری برای تحمیل فشارهای تازه. در سناریوی خوش‌بینانه، اگر طرفین بتوانند بر سر چارچوبی مشترک توافق کنند، شاید راه برای کاهش تنش‌ها باز شود. اما در سناریوی بدبینانه، ادامه وضعیت فعلی می‌تواند به بن‌بست کامل سیاسی منجر شود؛ بن‌بستی که نه‌تنها ایران و آمریکا بلکه کل منطقه را تحت تأثیر قرار خواهد داد. در هر دو حالت، آنچه مسلم است این است که آینده مذاکرات بیش از هر چیز به اراده سیاسی و واقع‌گرایی طرفین بستگی دارد.
بازار ![]()