پیام سپاهان - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در واکنش به فعال‌سازی مکانیسم ماشه ضمن انتقاد از طرف‌های اروپایی اعلام کرد: ایران به دیپلماسی پایبند است و آمادگی دارد تا مذاکراتی را با هدف دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک از سرگیرد
بازار ![]()
سیدعباس عراقچی، وزیرخارجه کشورمان بار دیگر ایران را برای از سرگیری مذاکرات دیپلماتیک عادلانه و متوازن اعلام کرد، مشروط بر آنکه طرف‌های مقابل جدیت و حسن‌نیت خود را نشان داده و از اقدامات مخرب که شانس موفقیت مذاکرات را تضعیف می‌کند، اجتناب کنند. در طرف مقابل وزیر امور خارجه آمریکا ضمن استقبال از تصمیم سه کشور اروپایی عضو برجام برای کلید زدن روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه، ادعا کرد: «آمریکا همچنان آماده مذاکره مستقیم با ایران است».
در تحولی مهم در پرونده هسته‌ای ایران، سه کشور اروپایی عضو توافق برجام شامل آلمان، فرانسه و بریتانیا، موسوم به تروئیکای اروپایی، روز پنج‌شنبه ششم شهریورماه 1404 با ارسال نامه‌ای به اعضای شورای امنیت سازمان ملل، اعلام کردند که روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را آغاز کرده‌اند.
این اقدام با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی مقامات ایرانی، آمریکایی، اروپایی و نهادهای بین‌المللی همراه شد و بار دیگر فضای دیپلماسی پیرامون توافق هسته‌ای را متشنج کرد.
واکنش ایران؛ زمزمه‌هایی برای خروج از ان‌پی‌تی
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با روزنامه فایننشال‌تایمز با اشاره به فضای داخلی کشور گفت: «تقریباً از طرف همه فشار برای عدم مذاکره وجود دارد. احساسات ضدآمریکایی حتی احساسات ضد مذاکره بسیار زیاد و قوی است و مردم به من می‌گویند که دیگر وقت خودتان و ما را تلف نکنید. دیگر فریب آنها را نخورید».
او افزود: «چنانچه آنها برای مذاکره حاضر شوند فقط پوششی برای مقاصد دیگرشان است. لذا من واقعاً کار سختی دارم که همه را متقاعد کنم که مذاکره می‌تواند نتیجه‌بخش باشد».
عراقچی همچنین تأکید کرد که در صورت از سرگیری مذاکرات با آمریکا، واشنگتن باید توضیح دهد چرا در بحبوحه مذاکرات قبلی به ایران حمله کرده و تضمین دهد که این اقدامات تکرار نخواهد شد. وی خواستار جبران خسارات وارده از سوی آمریکا شد و تصریح کرد که «مذاکره جدید نمی‌تواند وقایع میدانی را نادیده بگیرد».
در ادامه، عراقچی در نامه‌ای به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، از روایت گزینشی و ناقص اروپا انتقاد کرد و نوشت: «طرف‌های مقابل از ذکر حقایق اساسی و سوابق آیینی و رویه‌ای مربوط به برجام و قطعنامه 2231 غفلت کرده‌اند و عدم پایبندی طولانی‌مدت خود به تعهدات برجامی را نادیده گرفته‌اند».
عراقچی در این نامه تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران بار دیگر آمادگی خود را برای از سرگیری مذاکرات دیپلماتیک عادلانه و متوازن اعلام کرد، مشروط بر آنکه طرف‌های مقابل جدیت و حسن‌نیت خود را نشان داده و از اقدامات مخرب که شانس موفقیت مذاکرات را تضعیف می‌کند، اجتناب کنند.
پیش‌تر نیز وزارت امور خارجه در بیانیه‌ای رسمی، اقدام سه کشور اروپایی را «تحریف زنجیره رویدادها» و «پاداش دادن به متخلف» توصیف کرد و هشدار داد که این اقدام تحریک‌آمیز با پاسخ‌های مقتضی همراه خواهد بود. در این بیانیه، زمزمه‌هایی از احتمال خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) نیز مطرح شده که از سوی برخی نمایندگان مجلس حمایت شده است.
واکنش‌های بین‌المللی به چکاندن ماشه
مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده ضمن استقبال از اقدام تروئیکای اروپایی، اعلام کرد: «واشنگتن همچنان برای تعامل مستقیم با ایران در راستای دستیابی به یک راه‌حل مسالمت‌آمیز و پایدار برای مساله هسته‌ای در دسترس است».
در همین حال، دبیرکل سازمان ملل متحد از همه طرف‌های توافق خواست تا مسیر مذاکرات را ادامه دهند و از تشدید تنش‌ها پرهیز کنند.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واکنش به تحولات اخیر، ایران را به عدم اجرای تعهدات برجامی متهم کرد و گفت: «توصیه من این بود که از این 30 روز برای یافتن راه‌حل‌های دیپلماتیک استفاده کنیم. نگرانی‌ها درباره ایران روشن است؛ چه در زمینه برنامه هسته‌ای، چه موشک‌های بالستیک و چه حمایت از روسیه».
یوهان واده‌فول، وزیر خارجه آلمان نیز در سخنرانی خود در کپنهاگ مدعی شد: «ایران سال‌هاست به تعهداتش عمل نکرده و از سال 2019 به‌طور فزاینده‌ای به تشدید اقدامات پرداخته است. ایران به‌طور فاحش و فراتر از حدود تعیین شده اورانیوم غنی‌سازی کرده و مانع از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته‌ای خود شده است».
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تصمیم تروئیکای اروپایی را «سیاسی» خواند و گفت: «بازگشت آژانس به همه سایت‌ها در ایران کاملاً ضروری است و رژیم بازرسی انتخابی وجود ندارد». او همچنین به واکنش‌های داخلی ایران اشاره کرد و افزود: «در پارلمان ایران، صداهای محافظه‌کارتر بلندتر هستند. پس باید دید این روند چگونه پیش می‌رود».
گو جیاکون، سخنگوی وزارت خارجه چین، اقدام تروئیکای اروپایی را «غیرسازنده» دانست و گفت: «ما از صلح و مذاکره برای بازگرداندن پرونده هسته‌ای ایران به مسیر درست خود حمایت می‌کنیم».
وزارت خارجه روسیه نیز در بیانیه‌ای این اقدام را «غیرقانونی» خواند و کشورهای اروپایی را به «بازنگری در تصمیمات اشتباه» فراخواند. مسکو تأکید کرد که مسیر تقابل با تهران بی‌نتیجه خواهد بود و پیشنهاد داد، اروپا با حمایت از طرح مشترک روسیه و چین برای تعویق 6 ماهه اجرای قطعنامه 2231 نقش سازنده‌ای ایفا کند.
راهبردی برای عبور از بحران
در چنین شرایطی، ایران نیازمند یک راهبرد چند لایه و هوشمندانه است که نه‌تنها از حقوق ملی دفاع کند بلکه مشروعیت بین‌المللی خود را نیز تقویت نماید. این راهبرد باید شامل تنظیم دقیق اقدامات هسته‌ای برای کاهش بهانه‌جویی‌ها، برجسته‌سازی نقض تعهدات اروپا و سکوت در برابر خرابکاری‌ها، تقویت روابط راهبردی با چین و روسیه همچنین روایت‌سازی رسانه‌ای برای افشای رفتارهای دوگانه غرب باشد.