پیام سپاهان -

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، تالاب گاوخونی به وسعت 47 هزار هکتار و 1475 متر ارتفاع از سطح دریا از تالاب‌های مهم کشور به حساب می‌آید.
این تالاب کارکرد متنوع زیست محیطی دارد که از جمله آن‌ها کاهش آثار تغییر اقلیم، گردشگری طبیعی، پالایش آب و هوا، تغذیه سفره‌های آب زیر زمینی، تثبیت شن‌های روان و تنوع گونه‌ای و زیستگاه حیات وحش است.
با وجود اهمیت این تالاب خشکسالی سبب شده در طرح‌های توزیع آب، گاوخونی آخرین جایی باش که به آن توجه می‌شود؛ نتیجه این رویکرد خشکی 98 درصد از این گستره آبی مرکز کشور است.
گاوخونی، ذخیره گاه ارزشمند گونه‌های گیاهی و جانوری
منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: وسعت تالاب گاو خونی 47 هزار هکتار که 98 درصد آن خشک است؛ در سالیان پر آبی 150 هزار پرنده به تالاب می‌رفتند، اما در این چندین سال اخیر تعداد آن‌ها بسیار کم شده است.
اوگفت: این تالاب تنها دریافت کننده آب پایاب رودخانه زاینده رود است و در سال 1375 تحت پوشش تالاب‌های بین المللی کنواسیون رامسر قرار گرفت.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان افزود: تالاب یک پیکره بزرگ و منحصر به فرد است که وظیفه آن تغذیه آب‌های زیر زمینی و کنترل سیلاب است و دارای زیستگاه‌های شناسایی شده از جمله رودخانه تپه‌های شنی، دشت‌های استپی، نیزار، شوره زار، تپه ماهور، شن زار، کوهستان و... است.
شیشه فروش ادامه داد: تالاب گاو خونی زیستگاه مناسبی برای آهو، میش، قوچ و صد‌ها پرنده آبزی و کنار آبزی از جمله فلامینگو، اردک، غاز خاکستری و مرغابی است، اما متاسفانه در حال حاضر گروه اندکی از این گونه‌ها در منطقه باقی مانده است.
او تصریح کرد: جریان نداشتن رودخانه زاینده رود و روانه نشدن آب به سمت تالاب گاو خونی عملا آن را دچار خشکسالی کرد و چرای بی رویه، شکار غیرمجاز، تردد موتور و ماشین آلات آثار تخریبی بر خاک و پوشش گیاهی گذاشت.

گاوخونی تشنه، تهدیدی جدی برای محیط زیست
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، هدف از احیای تالاب گاو خونی را حفظ اکوسیستم‌های موجود در آن، پناهگاه‌های گونه جانوری و گیاهی و گونه‌های در معرض انقراض دانست و گفت: اگر گاوخونی احیا نشود گرد وغبار ناشی از این کانون ریزگرد جدید دست کم 6 استان اصفهان، یزد، تهران، قم، چهارمحال و بختیاری و سمنان را درگیر می‌کند و تا شعاع 5 هزار کیلومتری تحت تاثیر قرار می‌دهد.
شیشه فروش ادامه داد: از وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست کشور انتظار می‌رود مانند دریاچه ارومیه و تالاب‌های دیگر برای احیای تالاب گاوخونی و تامین حقابه‌های آن به صورت ویژه ورود پیدا کند و سازمان جنگل‌ها و مراتع اجرای طرح‌های نهال کاری را برعهده بگیرد.
او یادآور شد: به علت گردوغبار که بخشی از آن ناشی از خشکی تالاب گاو خونی است، امسال 28 روز هوای ناسالم در اصفهان داشتیم.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان خاطرنشان کرد: خشکی تالاب خسارت‌های جبران ناپذیر به محیط زیست وارد می‌کند مانند پرندگانی که مسیر خود را تغییر و یا گم می‌کنند که تنوع زیستی را کاهش می‌دهد.
شیشه فروش افزود: برای احیای تالاب نقشه احیای رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی تهیه شده و اجرای طرح 500 هکتاری کنترل بیابان، طرح نهال کاری و ساماندهی مسیر تالاب در دستور کار قرار گرفته است.
قصور و تقصیر‌های مسئولان، عامل وخامت حال گاوخونی
عباس مقتدایی نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: عمده ابعاد اجرایی موضوع آب در اختیار وزارت نیرو و شورای عالی آب است و مجموعه‌ای از قوانین و مقررات بالا دستی وجود دارد که اگر اجرایی و عملیاتی شود مشکل رودخانه‌ها از جمله منابع آبی اصفهان و زاینده رود مرتفع می‌شود.
او گفت: در سال‌های گذشته قانون توزیع عادلانه آب مصوب سال 1361 و مصوبات 9 ماده‌ای که در ابتدای دهه 90 به تصویب شورای عالی آب رسیده بود، عملیاتی نشده است و در مجموع باید گفت مشکل مدیریتی است و بیش از هر فرد دیگر شخص رئیس جمهور و وزیر نیرو مقصرند و کوتاهی‌ها و ترک فعل‌ها وضع رودخانه زاینده رود و تالاب گاو خونی را بیش از قبل وخیم کرد.
نماینده مردم اصفهان افزود: در مجلس شورای اسلامی با برگزاری جلسات متعدد، تذکر شفاهی و کلیه ابزار‌هایی که در اختیار نمایندگان مجلس است تلاش کرده ایم از بعد نظارتی به حل مشکل کمک کنیم.
مقتدایی تصریح کرد: به دلیل وجود قانون در این زمینه، اقدامات و نظارت صرف نمی‌تواند جوابگوی نیاز این پهنه آبی عظیم باشد و نکته اساسی ضرورت اهتمام بالاترین مقامات تصمیم گیرنده و برنامه ریزی وزیران کشور و نیروست که پای کار بیایند.
او اذعان کرد: در این دوره دولت نتوانستیم این خواسته را محقق کنیم و اندک اقداماتی که وزارت نیرو و شورای عالی آب انجام داده اند، حکم مسکن‌هایی را دارد که کفاف نیاز پهنه آبی مهم کشور را نمی‌دهد.
نماینده مردم اصفهان یادآور شد: نابسامانی تالاب گاوخونی در سال‌های آینده گریبان گیر کل کشور می‌شود؛ ریز گرد‌ها و خشکی مفرط در این منطقه و انواع بیماری‌های حاصل از نادیده گرفتن بستر خشک زاینده رود و تالاب گاو خونی نه تنها برای اصفهان که برای کشور خسارت بار است.
مقتدایی بیان کرد: ما در دولت آینده با وزیر پیشنهادی و با شخص رئیس جمهوری و استاندار آینده صحبت خواهیم کرد و نمایندگان بنا دارند که با حفظ تمام مباحث زیست محیطی و نیاز‌های استان اصفهان مسئولان جدید را انتخاب کنند.

حذف غیرقانونی حقابه گاوخونی در دو دهه اخیر
حسین اکبری معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: به جز مقدار بسیار ناچیز 41 میلیون متر مکعب در نیمه دوم سال 1398 تقریبا در دو دهه اخیر متاسفانه هیچ حقابه‌ای به تالاب گاو خونی داده نشده و در روند توسعه ناپایدار و بارگذاری‌های بیش از حد ظرفیت حوضه آبی زاینده رود، امروز شاهد خشکی این تالاب بین المللی هستیم.
او اظهار کرد: باید توجه داشت که حقابه‌های زیست محیطی بعد از مصارف آشامیدنی اولویت دوم است و تامین آن ضروری و جزو حقوق عامه و انکار ناپذیر است که باید در هر شرایطی با همکاری بین بخشی و همدلی به آن اهتمام ورزید.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان ادامه داد: عدالت و ضوابط تاکید دارد که متناسب با میزان بارش و ذخایر سد، بخشی از حقابه تامین شود. یعنی در شرایط معمول 176 میلیون، در شرایط ترسالی بیش از 176 میلیون و در شرایط خشکسالی کسری از آن و در بدترین حالت بایستی حدود 65 میلیون متر مکعب آب برای حیات حداقلی تالاب، تامین شود.
اکبری افزود: متاسفانه در دو دهه اخیر حقابه تالاب به طور کلی حذف شده که این امر بر خلاف قانون و با ملاحظات اخلاقی، اصول توسعه پایدار، و اصل 50 قانون اساسی که در آن حفظ محیط زیست وظیفه‌ای عمومی تلقی شده، مغایر است و از مصادیق بارز ترک فعل به شمار می‌آید.
گاوخونی خشک، بیشتر حاصل اقدامات انسان نه بخل آسمان
او افزود: بارگذاری‌های مختلف و بیش از حد توان طبیعی حوضه آبریز در کاربری‌ها و مصارف مختلف شامل کشاورزی، صنعت، آشامیدنی، فضای سبز و خدمات در چند دهه اخیر از یک سو و انتقال بین حوضه‌ای آب و مدیریت ناصحیح منابع آبی و توزیع آن و فشار خشکسالی‌ها از سوی دیگر به خشک شدن تالاب گاو خونی انجامیده است.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان خاطر نشان کرد: بدون شک استمرار بحران خشکسالی و تغییرات اقلیمی نیز عامل تاثیر گذار و مهمی در خشک شدن این زیست بوم ارزشمند بوده، اما عوامل انسانی تاثیر بیشتری داشته است.
او نقش عوامل انسانی را اینگونه تشریح کرد:آینده نگری نداشتن در روند توسعه، اعمال سلیقه به جای رویکرد علمی و جامع نگر و بی توجهی به اصول آمایش سرزمین قطعا مهمترین علل بوده و وزن و نقش بسیار بالاتری دارند.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: اگرچه این واقعیت تاسف برانگیز و دردناک است، ولی از منظر دیگر می‌شود امید داشت که مشروط به تغییر و اصلاح تصمیم سازی‌ها در روند و الزام به حرکت در مسیر پایداری اکولوژیک و اشاعه مسئولیت اجتماعی در قبال حفظ محیط زیست می‌توان در مسیر احیای تالاب گاوخونی و زاینده رود و نجات آن گام برداشت.
اکبری افزود: این امر، تشکیل ستاد ملی و همکاری‌های بین استانی، اصناف و هم افزایی دولت و مردم در مدیریت منابع، توزیع عادلانه، رعایت حداکثر صرفه جویی در مصرف، تغییر الگوی کشت، جلوگیری قاطع از هرگونه بارگذاری جدید آب بر و برداشت‌های غیر مجاز در کل حوضه را می‌طلبد.

هنوز برای زنده کردن گاوخونی راهی هست
او تصریح کرد: بر اساس مطالعات دانشگاهی، حیات تالاب گاو خونی بیش از 90 درصد بستگی به آورده زاینده رود دارد و این تالاب متفاوت از دیگر تالاب‌هایی است که امکان تغذیه از چند شاخه یا منبع مختلف را دارند.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان درباره راه حل بحران کم آبی اصفهان گفت: دو سند کلیدی و مهم در این زمینه با همکاری ارزشمند تمام دستگاهای ذیربط و ذینفعان تهیه شده که اجرای به موقع و همه جانبه آن راهگشاست.
اکبری در توضیح این اسناد ادامه داد: نخست نقشه راه احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی و دوم برنامه سازگاری با کم آبی استان اصفهان که در این دو سند راهبردی، نیاز‌ها و راه حل‌ها مشخص شده است.
او اظهار کرد: تامین عادلانه و پایدار همه حقابه‌ها و سهم آبه‌های قانونی در کاربری‌های مختلف از جمله حقابه تالاب گاو خونی و حل مشکلات عدیده مرتبط با حوضه در صورت اجرای به موقع این دو سند قابل حل است و اگر به یاری خداوند بارش‌ها نیز کمک کند و شرایط به صورت معمول پیش رود احیای تالاب در یک دوره هشت ساله ممکن خواهد بود.
اگر به تالاب گاو خونی رسیدگی نشود در آینده نه چندان دور گریبان کل کشور را می‌گیرد پس پیشگیری بهتر از عواقب و پیامد‌های مرگ تالاب است که خسارات جبران ناپذیری مانند گرد و غبار، انتقال بیماری و به خطر افتادن حیات گونه‌های زیستی را به دنبال دارد و باید با یک اراده ملی به تالاب رو به احتضار، جان دوباره بخشید. اگر غفلت شود خیلی زود دیر می‌شود پس باید برای خودمان هم که شده فریاد‌های آخر تالاب تشنه گاو خونی را بشنویم و به دادش برسیم.
گزارش از فائزه صفری
انتهای پیام/ی