بزرگنمايي:
پیام سپاهان - همشهری /متن پیش رو در همشهری منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
افراد شناخته شده بخش خصوصی واردات دارو و دو سخنگوی سازمان غذا و دارو و ستاد ملی مقابله با کرونا، در میزگردی که در کلاب هاوس همشهری برگزار شد، موانع و چالش‌های موجود بر سر واردات واکسن از سوی بخش خصوصی را بررسی کردند. مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران، ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران، نریمان صدری، یکی از واردکنندگان واکسن کرونا، علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا و کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو و مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت، شرکت‌کنندگان در این میزگرد بودند.
واکسیناسیون کرونا در ایران از 21بهمن با کادر درمان شروع شد. نزدیک به 3ماه می‌گذرد و در شرایطی که سخنگوی سازمان غذا و دارو می‌گوید 2میلیون و 200هزار دوز واکسن وارد کشور شده اما آخرین اعلام وزارت بهداشت، از تزریق یک میلیون 314 هزار و 641 دوز واکسن حکایت دارد که نشان‌دهنده روند کند واکسیناسیون در کشور است. نکته دیگر اما واردات قطره‌چکانی واکسن است. 19دی سال گذشته، پس از دستور رهبری، واردات واکسن‌های مدرنا و فایزر از انگلستان و آمریکا ممنوع شد و گزینه‌های پیش‌روی ایران برای تهیه واکسن به اسپوتنیک روسیه، بهارات چین، چند برند چینی ازجمله سینوفارم و آسترازنکا محدود شد. اوایل فروردین سازمان غذا و دارو در فراخوانی از شرکت‌های خصوصی وارد‌کننده دارو خواست تا درصورتی‌که توانایی واردات واکسن دارند، درخواست‌شان را به سازمان غذا و دارو بفرستند. اما مشخص شد که این نخستین فراخوان سازمان نبوده و پیش از آن سه بار دیگر هم از این شرکت‌ها برای واردات واکسن، درخواست شده بود. پس از اعلام رسمی این سازمان، اما هیچ خبری از واردات واکسن از سوی این شرکت‌ها نشد تا اینکه دفتر ریاست‌جمهوری اعلام کرد اگر شرکت‌های خصوصی برای واردات واکسن با مشکل روبه‌رو هستند، به این دفتر نامه بزنند. بعد از آن بود که خبر رسید 3شرکت برای واردات اقدام کرده‌اند. اوایل هفته، رئیس سازمان غذا و دارو اما اعلام کرد که از نخستین فراخوان تاکنون 49شرکت برای واردات واکسن کرونا اقدام کردند که به 35شرکت معرفی‌نامه داده شد، با این حال تاکنون هیچ‌کدام از آنها به نتیجه‌ای نرسیدند. از آن طرف هم سخنگوی سازمان غذا و دارو تأکید کرد که این شرکت‌ها باید بروند از جایی واکسن بخرند که ما نتوانستیم و تأکید کرد که نباید از همان منبعی که دولت به سراغش رفته بخش خصوصی هم برود چرا که برای اعتبار کشور خوب نیست. هر چند او و رئیس سازمان غذا و دارو تأکید دارند که دولت‌ها موظف به واردات واکسن هستند نه شرکت‌های خصوصی. همه اینها در شرایطی است که واردکننده‌ها حرف‌های دیگری دارند. آنها می‌گویند ماجرا آنطور که مسئولان سازمان غذا و دارو می‌گوید نیست. شرکت‌های خصوصی تلاش کرده‌اند اما اقدام سازمان، دیرهنگام بوده. حالا هم موجودی واکسن در دنیا کم است. اواخر هفته گذشته هم پس از اعلام سازمان غذا و دارو درباره ممنوعیت واردات اسپوتنیک وی روسی و بهارات هند از سوی شرکت‌های خصوصی، دایره واردات این بخش هم کوچک‌تر شد. سازمان غذا و دارو همان موقع به همشهری گفت که روسیه نتوانسته به تعهداتش برای واردات واکسن عمل کند و فعلا هم مرزها با هند بسته است. بنابراین نباید از این دو کشور واردات انجام شود. بخش خصوصی در شرایطی برای واردات واکسن کرونا در یک ماه گذشته و باوجود دستور صریح رئیس جمهور با بروکراسی های شدید وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو رو به رو شده است که روز گذشته مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با اشاره به عقب ماندگی ایران در واکسیناسیون اعلام کرد بهره گیری از ظرفیت بخش خصوصی می تواند راهکار مناسبی باشد. در این گزارش با ارائه جدولی از واکسیناسیون کرونا در کشورهای خاورمیانه، شمال آفریقا و همسایه ایران نشان داده شده است که کشورما از امارات متحده، بحرین، قطر، عربستان سعودی، مراکش، کویت، آذربایجان، اردن، لبنان، عمان، فلسطین و تونس در واکسیناسیون عقب تر است. طبق این جدول ایران هم‌اکنون درکنار کشورهایی مثل جیبوتی و سودان قرار گرفته است.
ورود نخستین محموله واکسن بخش خصوصی تا 2هفته دیگر
مسعود خوانساری، رئیس اتاق بارزگانی تهران به‌عنوان نخستین گروه از بخش خصوصی، در این میزگرد، درباره آخرین خبرها از واردات واکسن از سوی بخش خصوصی توضیحاتی داد: «جلساتی با ستاد کرونا داشتیم که کارها با هماهنگی و مشارکت آنها انجام شود. اگر مراحل بوروکراسی کار سریع‌تر طی و مجوزها صادر شود ما می‌توانیم حداکثر در 10 روز تا دو هفته آینده نخستین محموله واکسن‌های خریداری شده از سوی بخش خصوصی را وارد کنیم و بحث تزریق صورت گیرد.» به‌گفته او، شرکت‌های دارویی که مسئولیت واردات دارو را برعهده دارند پذیرفتند که هیچ‌گونه سودی را از این محل برای خودشان درنظر نگیرند و صرفا واکسن را به قیمت تمام‌شده عرضه کنند از طرف دیگر مدیران و صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی پذیرفتند که تمام کارگران و پرسنل‌شان را به‌صورت رایگان واکسینه کنند؛ این اقدام بزرگی است و شاید چند هزار میلیارد تومان برای دولت صرفه‌جویی باشد و با کمال میل هم صاحبان واحدها پذیرفته‌اند که این کار را طبق مسئولیت اجتماعی، انجام دهند. بنابراین امیدوار هستیم با هماهنگی ستاد و سرعت بخشیدن به صدور مجوزها شاهد باشیم که کارگران واحدهای تولیدی بدون هیچ‌گونه پرداختی واکسینه شوند.» به‌گفته خوانساری، ما برای اینکه طبق برنامه‌ریزی‌ها و پروتکل‌های کار واکسیناسیون در واحدهای تولیدی انجام شود، نامه‌ای به رئیس‌جمهور نوشتیم و در خواست کردیم که اولویت‌بندی‌ها و پروتکل‌ها در بحث تولید هم گذاشته شود و با ستاد کرونا هماهنگی‌ها صورت گیرد.
بخش خصوصی 3هفته است برای واردات واکسن اقدام کرده
ناصر ریاحی، عضو هیأت رئیسه اتاق تهران و رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو که در هفته‌های گذشته جزئیات خرید واکسن کرونا را از سوی بخش خصوصی دنبال کرده است، ادامه صحبت‌های خوانساری درباره مشکلات بخش خصوصی را گرفت. او به ماجرای فراخوانی که از سوی سازمان غذا و دارو برای مشارکت بخش خصوصی داده شده بود اشاره کرد: «یک نکته اشتباهی مطرح می‌شود که سازمان غذا و دارو از آذر‌ماه فراخوان برای واردات دارو از سوی بخش خصوصی داده است درحالی‌که این سازمان فراخوانی نداده بود بلکه آن اول شرکت‌هایی که نمایندگی انحصاری تولیدکنندگان واکسن خارجی در ایران هستند (که 3شرکت هم بیشتر نیستند) مراجعه و اعلام آمادگی کردند و سازمان غذا و دارو هم پذیرفت، اما بعد که بحث این پیش آمد که خود دولت‌ها واکسن خریداری کنند، توجه به آن شرکت‌ها کمتر شد و از طرف دیگر هم مطرح می‌شد که تولید داخل بهمن و اسفند آماده می‌شود. تا اینکه 27، 28اسفند وزارت بهداشت اطلاعیه‌ای صادر و به شرکت‌های خصوصی اعلام کرد اگر مایل هستند می‌توانند واکسن وارد کنند اما منظور آن نامه این بود که واکسن را وارد کنند و در گمرک تحویل خود دولت بدهند. علاوه بر این فکر می‌کنم همین 3هفته پیش بود که نهاد ریاست‌جمهوری و خود آقای رئیس‌جمهور اعلام کردند بخش خصوصی بیاید با ارز نیمایی واکسن وارد کند و در بیمارستان‌های خصوصی به کسانی که تعجیل دارند برای واکسینه شدن به نرخ آزاد با هزینه خودشان بفروشد و در این بین هم شایعه شده بود که عهده‌ای برای واکسن‌زدن به خارج از کشور می‌روند و ارز صرف می‌کنند.» او ادامه داد: « هیچ شرکتی در ایران زیرساخت و امکانات نگهداری و حمل و از همه مهم‌تر تزریق آن را ندارد و حتی قرار شد پروتکل اولویت چگونگی تزریق واکسن داخل واحدهای تولیدی هم توسط ستاد کرونا و دانشگاه شهید بهشتی تنظیم شود. حدود 6500شرکت با فراخوانی که اتاق داده است برای تزریق واکسن در واحدهایشان اعلام آمادگی کرده‌اند و همینطور هم البته پیشنهادهای جدید در حال رسیدن است. ما باید فهرست این شرکت‌ها را بدهیم تا براساس اینکه کدام مشاغل بیشتر با معیشت مردم و زندگی روزمره آنها گره خورده اولویت‌بندی کنند تا همه صنایع و شرکت‌ها پوشش داده شود.»
به‌گفته او، شرکت‌های بخش خصوصی 3هفته است برای واردات واکسن اقدام کرده‌اند، اما اینکه شرکت‌های بخش خصوصی از کجا می‌خواهند واکسن تهیه کنند، اینها از عمده‌فروش‌ها واکسن خریداری می‌کنند، عمده‌فروش‌ها از کجا می‌آورند؟ نکته خیلی جالب و فرصت طلایی‌ای که الان وجود دارد این است که در تمام کشورها متوجه شده‌اند واکسیناسیون را نمی‌توانند به این سرعتی که پیش‌بینی می‌کردند انجام بدهند. او تأکید کرد: «وقتی ما می‌گوییم 6میلیون دوز می‌توانیم وارد کنیم به این معنی نیست که این مقدار واکسن را یکباره وارد می‌کنیم چون ما امکان نگهداری این حجم را در کشور نداریم ولی این 6میلیون می‌تواند در 6ماه وارد کشور شود. ما امکان واردات 3واکسن سینوفارم چین، آسترازنکا و اسپوتنیک‌وی را به کشور داریم که مورد تأیید وزارت بهداشت است.» ریاحی تأکید کرد: «ما نخستین چیزی که برای واردات نیاز داریم، نامه‌ای است که وزارت بهداشت به آن شرکت اجازه می‌دهد برای خرید واکسن مذاکره و خریداری کند و متعهد می‌شود که یا مباشرت کند در تحویل و تزریق واکسن یا نظارت دقیق داشته باشد و در غیراین صورت به ما نمی‌فروشند. بعد از این ما باید پروفرم‌ها را بگیریم و ثبت سفارش کنیم. مشکلی که اول پیش آمد این بود که صدور همین نامه‌ها بیش از یک هفته طول کشید. طبق تجربه شخصی می‌گویم نخستین پروفرم‌ها که ما ارائه دادیم، پیگیری‌هایش پس از یک هفته از سوی سازمان غذا و دارو انجام شد و بعد هم با پست برای ما فرستادند، نهایتا کار به این روش عملی نیست چون پروفرم‌های ما که یک هفته بعد تأیید شد، خودشان بیش از پنج روز اعتبار نداشتند و درنظر داشته باشید که عمده فروش مشتری‌های زیادی دارد و پروفرم‌ها با این شرایط پذیرفتنی نیست، البته با جلساتی که داشتیم، قرار است این مشکل حل شود و روند کار تسریع شود.»
شانس واردات واکسن کم است
نریمان صدری از واردکنندگان دارو در همین نشست، در ادامه صحبت‌های ریاحی و خوانساری گفت: «خرید و فروش واکسن در دنیا تا عید نوروز همچنان در دست بخش دولتی و شرکت‌های تولیدکننده بود. همچنین کشورها محدودیت‌هایی را اعمال می‌کردند و اصلا چیزی به‌عنوان واکسن آزاد وجود نداشت. یعنی اینطور نبود که اگر شما توانایی واردات را هم داشتید بروید در بازار جهانی به‌راحتی واکسن بگیرید، اگر واکسن‌هایی هم موجود بود برای سرمایه‌گذارانی بود که در بخش تحقیق و توسعه به شرکت‌ها کمک مالی کرده و شرط گذاشته بودند که مقداری دوز واکسن بگیرند تا بتوانند با قیمت بالاتری در دنیا بفروشند.» به‌گفته او، بعضی از دولت‌های پولدارتر چک‌های با مبلغ بیشتری کشیدند و آنها توانستند واکسن را خریداری کنند و به مردم خود تزریق کنند. چنین شرایطی برایمان مناسب نبود. در دوره طلایی فروردین هم که واکسن آسترازنکا در بسیاری از کشورها تزریق نمی‌شد ما نتوانستیم به‌دلیل بوروکراسی از این فرصت استفاده کنیم. الان این شانس کمتر و کمتر هم شده است.
واکسنی پشت مرزها نمانده
در همین جای میزگرد اتاق همشهری در کلاب‌هاوس، علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا هم به جمع شرکت‌کنندگان پیوست و به مشکلات مطرح شده از سوی بخش‌خصوصی برای واردات واکسن، توضیح‌هایی داد. او گفت: واکسن تبدیل به یک کالای سیاسی شده است به‌طوری‌که دولت‌ها به وسیله آن به همدیگر امتیاز می‌دهند، مثلا روسیه با قراردادی که با آلمان برای فروش واکسن اسپوتنیک‌وی داشت، توانست بعضی از تحریم‌هایی که از سوی این کشور اروپایی لحاظ شده بود را حذف کند. به‌گفته او، شرکت تولیدکننده واکسن روسی قدرت تولید ماهانه 5میلیون دوز واکسن را دارد اما به ایران وعده داده تا شهریور 60میلیون دوز واکسن تحویل دهد، درحالی‌که اگر تمام تولیداتش را به ایران اختصاص دهد، باز هم نمی‌تواند تا شهریور به تعهدش عمل کند. رئیسی گفت:«نکته اینجاست که ما به هیچ‌وجه با تولید انبوه واکسن روبه‌رو نیستیم. اینگونه نیست که محموله‌های واکسن پشت در مرزها مانده باشد و کسی نباشد که به آنها مجوز ورود بدهد.» با این همه به اعتقاد رئیسی، بخش‌خصوصی تجربه خوبی در واردات دارد و می‌تواند موفق باشد، اما در این‌باره بحث‌های سیاستگذاری مطرح است:« وقتی سیاست کشوری اینگونه تعیین می‌شود که ما نمی‌خواهیم موش آزمایشگاهی شویم و در کارآزمایی بالینی شرکت نمی‌کنیم، یا واکسن تولیدی خودمان را استفاده می‌کنیم یا واکسنی که روی کل دنیا آزمایش شده باشد، آن وقت شرایط برای آن کشور متفاوت می‌شود. کشورهایی مثل امارات و ترکیه، در کارآزمایی واکسن چینی شرکت کردند، زمانی که مرحله سوم کارآزمایی بالینی سینووکس در حال انجام بود، ترکیه 19میلیون واکسن به مردم کشورش تزریق کرد.» او به چالش‌های جدی برای خرید واکسن از چین اشاره کرد:« چندی پیش اعلام کردم از چین 250هزار دوز واکسن سینوفارم خریداری کردیم، اما از سوی چین با هجمه‌های زیادی مواجه شدم که چرا اسم واکسن آورده شده است. به‌گفته آنها شرکت‌های خصوصی تولیدکننده واکسن در کشور چین مواداولیه مورد نیازشان را از آمریکا تامین می‌کردند و مدعی بودند اگر واکسنی به ایران بفروشند و اسم‌شان اعلام شود تحت‌تأثیر تحریم‌های آمریکا قرار می‌گیرند.» رئیسی در پاسخ به این سؤال که ورود بخش‌خصوصی نمی‌تواند این مشکل را تا حدودی رفع کند، توضیح داد:«برای خرید واکسن از تمام شرکت‌های تولیدکننده فرمی باید پرشود که شامل این موارد است. اول اینکه شرکت هیچ تعهدی درباره عوارض جانبی واکسن ندارد. آنها هیچ تعهدی مبنی بر تحویل واکسن در زمان تاریخ تعیین شده ندارند و اگر تعهداتشان را انجام ندهند حق شکایتی وجود نخواهد داشت و سوم اینکه باید کل پول تحویل شود حتی اگر 5میلیون بخریم و آنها به‌تدریج تحویل دهند. در این زمان البته نهادهای نظارتی هم ورود می‌کنند و منتقد پرداخت پول برای کالایی هستند که وارد انبار نشده است. ما هم چاره‌ای جز قبول این شرایط نداریم.»
وزارت بهداشت خودش باید صلاحیت شرکت‌ها را مشخص کند
در ادامه این میزگرد، کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو به میان صحبت‌ها آمد و به گونه ای ورود واردات واکسن از سوی بخش خصوصی را زیر سوال برد. او گفت:« وقتی پروفورم 50 دلاری واکسن آسترازنکا را یک شرکت ارائه می‌کند، آن هم به وسیله یک شرکت واسطه دیگر مسئله مورددار است، بسیاری از پروفورم‌ها به دست ما می‌رسد که کار گروه و ماموریت آن شرکت در حوزه واکسن نیست و مشخص نیست که رابطه آنها با شرکت‌های واکسنساز چیست و اغلب موارد تردید جدی درباره پروفروم‌های خرید واکسن وجود دارد. می‌خواهند واکسن را به 12 برابر قیمت وارد کنند. در پروفورم 2.5 تا 12 برابری قیمت واکسن باید پرسید که واقعا دنبال چه چیزی هستیم؟ نباید انتظار داشت که وزارت بهداشت مجوز سفته‌بازی و فساد ارزی را بدهد و گاهی احتیاط می‌کنیم و این احتیاط‌ها منجر به سوءبرداشت‌ها می‌شود. اگر برای واکسن 4 دلاری، پروفورم 50 دلاری بیاید، علامت سوال جلوی آن وجود دارد و ما حق نداریم مجوز واردات این‌چنینی بدهیم.»
جهانپور با بیان اینکه با واکسن تقلبی و فیک مواجه هستیم، ادامه داد: «تردید نکنید بسیاری از این پروفورم‌ها با اعداد و ارقام و حجم ارائه‌شده وجود ندارد. چنین تولیدهایی وجود ندارد که کسی بخواهد بفروشد. اکنون 7 خط تولید در روسیه راه افتاده است و این کشور تولید بالایی ندارد و اینکه در اسفند یا فروردین کسی ادعای خرید 20 میلیون دوز اسپوتنیک وی در ماه را کند، جای سوال دارد و باید این حق را به طرف مقابل بدهیم که در مورد واکسن‌ها تصمیم بگیرد.»
سخنگوی سازمان غذا و دارو اضافه کرد: «اغلب موارد دوستان در دقیقه 90 می‌گویند به ما نامه بدهد. ما در روسیه و چین و هند مذاکره‌کننده رسمی داریم و پیشانی مذاکرات سفیر ایران است و خرید درخواست شده را سفیر تایید نمی‌کند، چرا باید به بخش خصوصی یا غیردولتی به موازات سفیر خودمان نامه یا مجوز واردات واکسن بدهیم این در حالی است که به طور رسمی سفیر از طرف دولت یا وزارت بهداشت می‌خواهد مذاکره کند، استفاده از بخش خصوصی وقتی است که بخش دولتی نتواند آن ظرفیت را فعال کند. نامه‌ای می‌خواهند که بعد آن می‌شود مذاکره‌کننده موازی سفیر ایران در روسیه و هند و چین.»
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت:« وقتی واکسن 4 دلاری، 15 و 16 و 20 دلار می‌خواهد عرضه شود، قطعا یک شکافی وجود دارد و کسانی که پروفورم‌ها را می‌آورند باید توضیح بدهند. وقتی واکسن 10 دلاری با پروفروم 25 تا 70 دلاری می‌آید ماجرا دارد و پایان ماجرای واردات این واکسن‌ها در حالت خوش واکسن گیت است، ما رستوران می‌رویم و به ما می‌گویند دوستی داریم که می‌خواهد 40 میلیون اسپوتنیک وی بیاورد و وزارت بهداشت نمی‌گذارد. این تفاوت قیمتی شاید در اسمش در شیک‌ترین حالت اسمش پورسانت باشد. منطق حکم می‌کند، واکسنی که ارزش آن امروز حدود 4 یا 5 دلار است، اگر تا 50 دلار فاکتور شده مسئله‌دار است.»
جهانپور گفت:« ممکن است بپرسید مراکش چطور توانسته 8 میلیون دوز واکسن بیاورد؟ باید بگویم در آنجا هم از ظرفیت بخش خصوصی به جای بخش دولتی صورت نگرفته است. کدام کشور را می‌توانید مثال بزنید که بخش دولتی 8 میلیون دوز واکسن وارد کرده باشد. الگوی غلبه بخش خصوصی بر بخش دولتی، ایالات متحده آمریکاست، در این کشور که حداقل 3 واکسن تولید می‌شود. کدام شرکت آمریکایی آماده است بگوید که واکسن فایزر یا مدرنا را می‌خریم تا افراد ته صف نایستند. اولین اصل در مراقبت بهداشتی عدالت در دسترسی است و اگر واکسن در دسترس است، باید بر اساس اولویت‌بندی و الگوریتم منطقی توزیع و تزریق شود. در آمریکا وقتی 250 میلیون دوز تزریق کرده‌اند، حداقل 300 میلیون دوز دیگر در نوبت قرار دارند.»
بعد از 4ماه واکسن قابل‌قبولی وارد نشده
سخنان سخنگوی سازمان غذا و دارو البته در ادامه برنامه روم همشهری با واکنش های تند و صریح بخش خصوصی رو به رو شد و فعالان بخش خصوصی به اتهام زنی های سخنگوی سازمان غذا و دارو پاسخ دادند. ناصر ریاحی، عضو هیأت‌رئیسه اتاق تهران و رئیس انجمن وارد کنندگان دارو، گفت وزارت بهداشت باید در برابر ورود واکسن قلابی پاسخگو باشد، به همین دلیل باید مدارک هنگام حمل‌ونقل در گمرک بررسی شود، ضمن اینکه فردی که مسئول روابط‌عمومی وزارتخانه است چگونه ممکن از این موضوع اطلاعی نداشته باشد و این تعجب برانگیر است. بنابراین یا باید هماهنگ شود یا اصلا وارد چنین مسائلی نشود. او ادامه داد:« ما با سازمان غذا و دارو و ستاد مقابله با کرونا و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی توافق کردیم که فهرست اولویت در واحدهای تولیدی را برای ما تعیین کنند. اگر قرار بر گرفتن دستمزد برای بخش‌خصوصی هم است، باید این موضوع مشخص شود.» به‌گفته ریاحی، وزارت بهداشت باید صلاحیت شرکت‌هایی را که اجازه وارد کردن واکسن به آنها داده می‌شود، مشخص کند.»
ریاحی ادامه داد:« آقای جهانپور با توجه به اینکه من مدت هاست در زمینه واردات دارو مشغول به کار هستم پس می دانم نباید به گونه ای کار کنم که باعث نابودی من شود و در حال حاضر هم به خاطر مسوولیت اجتماعی در میدان هستم. ما در واقع جزء سپاه سلامت هستیم که فرمانده ما هم وزیر بهداشت است . تصمیم هم با وزارت بهداشت است.»
ریاحی در پاسخ به سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت:« شما در مورد واکسن‌گیت صحبت می‌کنید که اگر قرار باشد بخش‌خصوصی 10دلار اضافه‌تر بگیرد برای 30میلیون دوز می‌شود 300میلیون دلار. درصورتی که ما در این کشور عددهای میلیاردی هم داشته‌ایم که هیچ‌کدام به گیت هم نرسیده است. ولی آیا هم‌اکنون موضوع جان مردم قید و بند 10 دلار اضافه است»
در ادامه سخنگوی سازمان غذا و دارو که با واکنش صریح رئیس انجمن دارو سازمان رو به رو شد، گفت:« مشکلی با پروسه‌ای که مطرح کردند نداریم و نظرم هم درباره وارد کنندگانی که شناسنامه دار هستند نیست. قطعا آقای ریاحی و دوستان دیگر که سال هاست در این حوزه فعال هستند، اعتبار خود را برای چند واکسن از بین نخواهند برد. بحث اصلی ما این بود که اگر وارد‌کننده می‌تواند، واکسن به قیمت معقول، اصیل و سالم وارد کند و در اختیار وزارت بهداشت قرار دهد تا در مسیر درست توزیع شود. اما اگر در مسیر دیگری قرار گرفت، به‌عهده وزارت بهداشت نیست. ضمن اینکه در دنیا، تجربه موفقی در این زمینه نداریم، اگر قرار است در ایران چنین تجربه‌ای برای نخستین بار انجام شود، موضوع دیگری است.»
چرا 3ماه است پاسخ نامه واردکننده‌ها را نمی‌دهید؟
حسین سلاح‌ورزی نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران در همین جا وارد بحث شد و خطاب به جهانپور گفت که:« شما که می‌گویید وارد‌کننده‌هایی که در این میزگرد حاضرند، استثنا هستند، چرا 3ماه است پاسخ نامه‌های همین استثناها را نمی‌دهید و با آنها مدارا نکرده‌اید؟»
مسعود خوانساری هم با انتقاد از صحبت های جهانپور گفت:« شما بیشترین ارتباط و تعامل را با مردم دارید و نمی‌توانید هیچ جور از زیر بار مسئولیت‌ها شانه خالی کنید. نمی‌شود جایی که قرار است موضوع مهمی در میان باشد، پز کار را بدهید و در جایی که مسئولیتی متوجه شما باشد، فقط توییت کنید. نمی‌توانید برای عملکرد نادرست خودتان ایران را با زیمباوه مقایسه کنید که چه مقدار واکسن زده یا از واکسن پولی استفاده کرده است.» او ادامه داد:« اگر بخش‌خصوصی هم کاری نکند، وزارت بهداشت می‌تواند واکسن تهیه کند؟» خوانساری با اشاره به جلسه موفقی که روز پنجشنبه در سازمان غذا و دارو با موضوع واردات واکسن برگزار شد، ادامه داد:« از یک طرف رئیس‌جمهوری می‌گوید هر شرکتی می‌خواهد می‌تواند برای خودش واکسن وارد کند، رئیس سازمان و سخنگوی ستاد هم تأیید می‌کنند اما آقای جهانپور در یک فضای دیگر، به‌عنوان سخنگو، اقتدار بیشتری دارد و می‌گوید هر واکسنی که وارد شود باید تحویل وزارت بهداشت شود. معلوم نیست وزارت بهداشت چند متولی دارد.» او در توضیح بیشتر گفت:« آقای جهانپور، حتی اگر کسی قرار است واکسن 50دلاری بیاورد، باید او را به مقامات قضایی معرفی کرد. شما به شرکت‌هایی که صددرصد صلاحیت دارند، مجوز بدهید. وزارت بهداشت تکلیف خود را مشخص کند و بگوید چه‌کسی مسئول است.» او گفت:« اتاق تهران و شرکت های دارویی طبق مسئولیت اجتماعی خود و برای کمک و حمایت از دولت و مردم وارد این میدان شده اند و این کار هیچ منافعی برای ما و این شرکت ها ندارد. به نظرم بهتر است دوستان به جای ایجاد فضای فرافکنی، بروکراسی ها را بردارند تا هر چه زودتر واردات واکسن انجام شود.»
اگر نظام شبکه به هم بریزد، مخالف وارداتیم
درباره این پرسش که آیا جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو، موافق واردات واکسن از سوی بخش‌خصوصی است یا خیر تأکید کرد:« اگر بخش‌خصوصی بتواند در جایی که ظرفیت مازاد بر ظرفیت مذاکرات و تعاملات دولتی بوده واکسن وارد کند که باید پیشانی او را هم بوسید، پول نقد هم به او داد و از او خرید. ولی اگر نظام شبکه و توزیع را به هم بریزد خیر و قطعا مخالفم.» جهانپور در پاسخ به سؤالی درباره محدودیت جدید سازمان غذا و دارو برای واردات واکسن از روسیه و هند هم گفت:« این تصمیم به‌طور ثانویه به‌دلیل درخواستی است که آن دو کشور داشته‌اند یعنی از سوی دکتر جلالی سفیر ایران در مسکو، اتفاق افتاد، روسیه اذعان کرد واکسن در روسیه برای صادر شدن، فراتر از اختیارات دولت است و تحت نظارت مستقیم پوتین قرار دارد، بخش‌خصوصی هم گلایه دارند چرا آنجا برای ما مذاکره‌کننده نمی‌گذارید. این کشور، تاکنون 13میلیون دوز واکسن به 63کشور صادر کرده که ما هم 720هزار دوز از آن دریافت کردیم، من انتقادی به دولت پوتین ندارم، چون 5درصد از واکسنی که در دسترس داشته به ما اختصاص داده است.» او در پاسخ به سؤال دیگری درباره اینکه با توجه به محدودیت‌های تولید واکسن از روسیه که بنا به‌گفته سخنگوی ستاد مقابله با کرونا، 5میلیون دوز در ماه است، چرا با این کشور قرارداد 60میلیون دوزی بسته می‌شود، توضیح داد:« فعلا توان تولید روسیه، همین اندازه است، اما با دیپلماسی مشترکی که در هند، ایران، کره‌جنوبی و الجزایر، آرژانتین و مکزیک آغاز کرده، پیش‌بینی آنها تا پایان سال 2021، 1.2میلیارد دوز است و به اتکای آن هم با ما قرارداد 60میلیون دوز امضا کرده است. ضمن اینکه ضریب تحقق آن را هم صددرصد درنظر نگرفته‌ایم. آیا جمع واکسن‌های تولید داخل در پلت‌فرم‌های مختلف و خرید و پیش مذاکرات روی کاغذ بیشتر از 240میلیون دوز هست؟» به‌گفته او، ضریب تحقق آنها در 3ماه گذشته زیر 25درصد بوده است، پیش‌بینی می‌شود در 6ماه دوم سال 2021ضریب تحقق هم حدود 50درصد خواهد بود. جهانپور تأکید کرد که ایران هنوز هیچ پولی برای خرید 60میلیون دوز واکسن روسی نداده است، قرار است زمانی که پروفرم هر بخشی که برای ارسال صادر شد، 50درصد هزینه و پس از ارسال و تحویل هم 50درصد بقیه پراخت شود.
او درباره اینکه گفته می‌شود وزارت بهداشت مخالف ورود بخش‌خصوصی است، گفت:« ابایی ندارم که بگویم فضا را به‌گونه‌ای جلوه می‌دهند که انگار کانتینرهای یخچال واکسن دور‌تا‌دور ایران را محاصره کرده‌اند اما وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو مانع از وارد شدن آنها می‌شود. بحث‌های متعددی در این خصوص هست که بخشی از آن سیاسی، تجاری یا قانونی است. ولی اگر بخواهید بدانید از آنچه در کشور ما اتفاق افتاده راضی هستیم؟ خیر راضی نیستیم. رضایت زمانی حاصل می‌شد که حداقل نیمی از مردم کشور را واکسینه می‌کردیم، اما کشورهای دیگر هم هنوز به این عدد یا کسری از آن نرسیده‌اند. گرچه ممکن است تست تزریق واکسن آنها بیشتر از ما باشد.» در اینجا ریاحی هم وارد بحث شد و درباره قیمت واکسن‌ها توضیح داد. او گفت:« قیمت آسترازنیکا بین 5تا 6یورو است و اسپوتنیک‌وی بین 10تا 12یورو. من به رئیس سازمان غذا و دارو پیشنهاد دادم که حتما گواهی بازرسی از شرکت‌ها را بخواهند، چرا که واکسن‌ها باید در دمای خاصی حمل شوند و نمی‌توانند در انبارهای عمده‌فروشی وجود داشته باشند، بسیاری از کشورها هم که هنوز موفق به واردات نشده‌اند به‌دلیل همین مشکلات بود. همچنین از رئیس سازمان غذا و دارو خواسته شده بود به جای تأیید پروفرم‌ها در سفارت، هنگام ترخیص اسناد حمل و فاکتور و گواهی بازرسی را چک کنند.»
همچنین سلاح‌ورزی ، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت:«تا زمانی که نگاه سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت این باشد که نه از بخش‌خصوصی کمک بگیرد و نه مسئولیتی برای آن اعلام کند، چرا بخش‌خصوصی حیثیت خود را زیر سؤال ببرد و سرمایه‌اش را به خطر بیندازد؟ ضمن اینکه ممکن است دچار مشکلات قانونی هم شود. سؤالی که از جهانپور دارم این است که او می‌گوید اغلب شرکت‌های خصوصی معتبر نیستند که حداقل 3تا از آنها نماینده قدیمی شرکت‌های واکسنساز هستند. حالا فرض کنید بنگاهی مثل اتاق بازرگانی به نمایندگی از بنگاه‌ها می‌گوید فلان شرکت معتبری که مورد‌تأیید شماست و سالانه میلیون‌ها دلار دارو برای شما وارد می‌کند می‌خواهد این واکسن را وارد کند و بعد هم به‌صورت رایگان از طریق کارخانه‌ها برای کارگران درنظر گرفته شود. این چه فسادی به‌دنبال دارد و چه تهدیدی برای بیت‌المال است؟ آقای جهانپور شما در توییتی نوشتید که معترض رانت نشو، مانع پورسانت نشو. شما بفرمایید این رانت و پورسانت قرار است نصیب چه‌کسی شود. نه کسی می‌خواهد از دولت ارز بگیرد و نه چیزی به دولت بفروشد.» جهانپور به این سؤال پاسخ نداد.
مسیرهای موردحمایت وزارت بهداشت برای واردات واکسن از سوی بخش خصوصی
در پایان جلسه علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد مقابله با کرونا کشور علیرضا رئیسی، گفت:« بخش خصوصی به‌طورکلی می‌تواند به سه طریق واکسن وارد کند که ما با دو مسیر آن موافق هستیم. یک، بخش خصوصی واکسن وارد کند و در اختیار وزارت بهداشت قرار دهد که خیلی عالی است. دو، بخش خصوصی واکسن وارد کند و در اختیار شرکت‌های خصوصی و تولیدی قرار دهد و آنها هم به‌صورت رایگان واکسن را به نیروهایشان تزریق کنند. ببینید من بر رایگان بودن تأکید می‌کنم که برای ما خیلی مهم هست. البته یک سری شرط‌های کوچک هم داریم که مربوط به بحث‌های مراقبتی و فنی می‌شود. اینکه مشخصات افرادی که به آنها واکسن تزریق می‌شود، باید در سامانه ما ثبت شود تا عوارض احتمالی آن بررسی شود، چون سلامتی افرادی که واکسن دریافت می‌کنند، برای ما مهم است و باید بدانیم که چه تعدادی از افراد واکسن زده‌اند. معمولاً شرکت‌ها و واحدهای تولیدی مراکز درمانی و درمانگاه‌هایی دارند و رعایت این نکاتی که گفتم جای نگرانی ندارد. روش سوم که ما با آن مخالف هستیم این است که بخش خصوصی واکسن وارد کند و به مردم بفروشد، ما با این روش حتماً مخالف هستیم. ما با روش اول و دوم کاملاً موافق هستیم ولی با نوع سوم فعلاً در این مقطع زمانی مخالف هستیم، بنابراین خیلی واضح و شفاف نظرم را درباره واردات واکسن از سوی بخش خصوصی اعلام کردم.»
او در ادامه گفت:« اگر بخش خصوصی بتواند به روش اول و دوم که اعلام کردم واکسن وارد کند ما تشکر می‌کنیم چون با این کار بار زیادی از روی دوش ما برداشته می‌شود. یادمان باشد مشتری‌های گروه دوم چه کسانی هستند، شرکت‌های تولیدی. ما در ایام 14 ماه کرونا باوجود فشارهای زیادی اقتصادی و تحریم‌ها حتی یک‌لحظه شرکت‌های تولیدی را تعطیل نکردیم و آنها هم واحدهایشان را تعطیل نکردند و البته انصافاً بیشترین رعایت پروتکل‌های بهداشتی را هم ما در شرکت‌ها و واحدهای تولید شاهد بودیم. این به نفع منافع ملی کشور است که هر چه سریع‌تر افراد شاغل در واحدهای تولیدی واکسینه شوند، بنابراین ما دست شرکت‌های خصوصی را می‌بوسیم که واکسن وارد کشور کنند و با این شرکت‌های تولیدی قرارداد ببندند و واکسن رایگان در اختیار نیروی‌های شاغل در این واحدها قرار گیرد و افراد واکسینه شوند؛ ما از این موضوع به‌شدت حمایت خواهیم کرد.»
سخنگوی ستاد مقابله با کرونا همچنین درباره ممنوعیت واردات واکسن از برخی کشورها هم توضیحاتی داد و گفت:« ما الا روی مارک واکسن هیچ بحثی نداریم، بحث ممنوعیت واردات واکسن از کشور است؛ فقط ما از کشورهای آمریکا و انگلستان نمی‌توانیم واکسن خریداری کنیم و منع شده‌ایم ولی یادمان باشد همین واکسن آسترازنیکایی که وارد می‌کنیم یک پیشوند آکسفورد دارد والان همین آکسفورد- آسترازنیکا را از کره جنوبی وارد کرده‌ایم و هیچ ایرادی هم ندارد. در آینده هم اگر واکسنی در آمریکا و انگلیس تولید شود ولی در کشور دیگری هم تولید شود و ما برویم از آن کشور خریداری و وارد کنیم، هیچ منعی وجود ندارد. یعنی فرض کنید کسی برود و واکسن مادرنا را از آلمان یا هلند خریداری و وارد کند، هیچ ایرادی ندارد، فقط واردات واکسن از آمریکا و انگلستان ممنوعیت دارد.»