چاپ

پیام سپاهان - فرهیختگان / « کنترل عایدی بادآورده سرمایه به‌عنوان ‌انگیزه ضد تولید » عنوان یادداشتِ روزنامه فرهیختگان به قلم محمد‌صادق تراب‌زاده‌جهرمی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
مسلما ضعف تولید در ایران، دلایل و علل مختلفی می‌تواند داشته باشد. ساختار حکمرانی اقتصادی، وابستگی اقتصادی بالا، مالکیت اولیه عوامل تولید، نوع سهم‌بری عوامل تولید، نظام بازتوزیع، رفتار مصرفی مردم و... از جمله عرصه‌های پر مساله‌ای هستند که وضعیت فعلی تولید را رقم زده‌اند. در این میان، یکی از عوامل مهم در استمرار وضعیت نامطلوب فعلی و عدم جهش تولید را می‌توان عایدی بادآورده سرمایه در بازارهای ملک، خودرو، طلا و ارز دانست. اصطلاح عایدی سرمایه ناظر به مابه‌التفاوت قیمت فروش و خرید است که فرد می‌تواند به‌طور مثال، خودرویی را 500 میلیون تومان بخرد و فردا 600 میلیون تومان بفروشد و از این مسیر، در یک روز 100 میلیون تومان به دست آورد. عایدی سرمایه در بازارهای ملک، خودرو، طلا و ارز ایران به‌شدت متاثر از سفته‌بازی و دلالی است.
عایدی بادآورده سرمایه در این بازارها موجب تشدید ‌انگیزه کسب سود راحت، قمار بر سرمایه‌های خرد و کلان، رویاپردازی ساخت یک زندگی مرفه، طمع، گسست اجتماعی و اتمیزه شدن انسان در جامعه، بی‌صبری نسبت به سختی‌های تولید و کار مولد، تورم، بی‌ثباتی نظام اقتصادی و آسیب‌پذیری معیشت و اقتصاد جامعه می‌شود. بسیار واضح است که انسان به اقتضای طبیعت خویش، وقتی شرایط راحت کسب سود و چرخه سریع سودآوری راحت را جلوی خود مشاهده کند، ‌انگیزه‌های صبر و تلاش، ارزش‌آفرینی و مولدیت و نیز توجه به مصالح جمعی در او به نابودی می‌گراید.
کنترل عایدی‌های بادآورده با هدف کنترل ‌انگیزه حرکت به سوی این عایدی‌ها از مسیر سفته‌بازی و واسطه‌گری غیرمولد، یکی از چالش‌های حاکمیت برای مدیریت اقتصاد و جامعه به شمار می‌رود. یکی از ابزارهای رایج در نظام‌های مالیاتی که می‌توان از آن به‌عنوان یک ابزار تنظیم‌گری سفته‌بازی و واسطه‌گری غیرمولد استفاده کرد، مالیات بر عایدی سرمایه است. گرچه این پایه مالیاتی، درآمدزایی برای دولت خواهد بود اما صرف درآمدزایی برای دولت، توجیه مناسبی برای این پایه مالیاتی نیست؛ مگر آنکه با کارکرد تنظیم‌گری، کاهش شکاف طبقاتی و کنترل شرایط برای کسب عایدی بادآورده، بتوانیم به درآمد مالیاتی برای دولت نیز برسیم.
مجلس شورای اسلامی پس از فراز و نشیب‌های فراوان بالاخره در 12 اردیبهشت 1402، طرح مالیات بر عایدی سرمایه را تحت عنوان «طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی» به تصویب رساند که 5 حوزه ملک، خودرو، ارز، طلا و رمز ارز را هدف‌گیری کرده است. البته با توجه به ایرادات شورای نگهبان و ملاحظات مجمع تشخیص مصلحت نظام، این طرح نتوانست قبل از انتخابات مجلس دوازدهم به تصویب نهایی برسد و احتمالا در مجلس دوازدهم، اصلاح شده و تعیین‌تکلیف شود.