پیام سپاهان - ایبنا /محمدرضا توکل صابری؛ نویسنده و پژوهشگر، معتقد است که کرونا برای دست‌اندرکاران شبه‌علم یک فرصت طلایى پیش آورد؛ افرادی که کوچک‌ترین اطلاعاتی از دنیای پزشکی نداشتند، اما شروع به تجویز دارو کردند.
محمدرضا توکل صابری، پژوهشگر و نویسنده کتاب‌ در زمینه ترویج علم پزشکی با اشاره به رویکردهای شبه‌علم در باب کرونا، بیان کرد: تا امروز در حدود 60 میلیون نفر از جمعیت 7/5 میلیارد نفرى از جهان به کرونا مبتلا شده‌اند که رقم ناچیزى از کل بشریت است. از این جمعیت در حدود یک‌ونیم میلیون‌ نفر درگذشته‌اند که در حدود دو و نیم درصد مبتلایان را تشکیل مى‌دهد که بازهم رقم ناچیزى است. البته جان هریک از این انسان‌ها بسیار گرانبها بود و مى‌توانست از دست نرود. ولى تعلل و کوتاهى سیاستمداران همه کشورها و توجه نکردن به توصیه مقامات بهداشتى، خود باعث جهانگیر شدن این ویروس شد. فراموش نکنیم طاعون که در قرون وسطى به نام «مرگ سیاه» مشهور بود، تقریبا 100 میلیون انسان را از میان برد. اگر این ویروس در قرون وسطى شایع شده بود، به مراتب تلفات بیشترى از طاعون مى‌گرفت.
دایناسورهای تطبیق‌ناپذیر
وی افزود: در تاریخ 4/5 میلیارد سال پیدایش کره زمین، این حادثه کوچکى براى طبیعت بوده است. حادثه‌اى طبیعى که اگرچه مرگ انسان‌هاى زیادى را رقم زد، اما باعث تنفس طبیعت شد و مادر طبیعت استراحت کوتاهى کرد. 65 میلیون سال پیش از این، دایناسورهاى عظیم‌الجثه را یک حادثه طبیعى از میان برد. آن‌ها توانسته بودند به مدت 165 میلیون سال در برابر حوادث طبیعى دوام بیاورند و به زندگى ادامه دهند. دایناسورها هوشمند نبودند، اما انسان هوشمند است و راه مبارزه با این بیمارى و ریشه‌کن کردن این ویروس را هم به تدریج پیدا خواهد کرد.
توکل صابری گفت: انسان شیوه‌هاى جدیدى براى مبارزه و حذف ویروس پیدا می‌کند. روش‌هاى تشخیص آن بهتر و سریع‌تر خواهد شد. داروى درمان این بیمارى تهیه و واکسن براى پیشگیرى از ابتلاء به این ویروس تولید خواهد شد. در رابطه علم و دین نیز به بازنگرى نیاز دارد. حوزه‌هاى علمیه که وارث میراث علمى گذشته بودند از علمى بودن خود خارج شده‌اند و اکنون فقط حوزه‌هاى دینى هستند. آن‌ها نباید به اعتبار اینکه در قرون گذشته در آن‌ها علم تدریس مى‌شده است اکنون هم خود را سخنگو و هدایت‌گر کوشش‌هاى علمى براى مبارزه ویروس کرونا بدانند. حوزه‌هاى دینى باید نقش مشورتى و هدایتى درمانگران را داشته و به آن‌ها کمک کنند تا درمانگران سیاست‌هاى خود را اجرا کنند
همه‌گیرى بعدى انسان مجهزتر، سازمان یافته‌تر و داناتر خواهد بود. عقل مشترک انسان‌ها و دانش آن‌ها کرونا را شکست خواهد داد و شاید آن‌را از صحنه زمین ریشه‌کن کند، همچنان که ویروس آبله را ریشه‌کن کرد.
این پژوهشگر ادامه داد: اکنون ویروس‌هاى آبله در لوله‌هاى یخ‌زده آزمایشگاه‌هاى جهان جاى گرفته‌اند. امید که دانش بشرى، این ویروس را به هم لوله‌هاى یخ‌زده آزمایشگاه‌ها بفرستد. شیوع کرونا، بر خِرَد جمعى انسان‌ها و احساس همبستگى‌شان افزود و بار دیگر احساس کردند که از سیاه و سفید و سرخ و زرد همگى «از یک پیکرند».
وی اظهار کرد: وقتى کرونا شیوع پیدا کرد، افراد مختلفى واکنش نشان دادند؛ مقامات بهداشتى با توصیه به زدن ماسک و ضدعفونى کردن سطوح تماس‌یافته، بعضى با سرودن شعر، بعضى‌ها با خواندن آواز در مورد کرونا و بعضى دیگر با ارائه درمان‌هاى پزشکى متنوع از خوردن سیر، موز و روغن بنفشه، تا بخور جوش شیرین. بعضى‌ها هم با نوشتن طنز براى کرونا و بعضى‌ها هم با توصیه به استغفار، توبه و صدقه دادن. 

توکل صابری با اشاره به رسوخ شبه‌علم در اشاعه اطلاعات در باب کرونا، گفت: اما بیش از همه دست‌اندرکاران شبه‌علم در این زمینه فعالیت داشتند. آن‌هایى که این همه‌گیرى برایشان یک فرصت طلایى را پیش آورد. کسانى که بدون تحصیلات پزشکی و کوچک‌ترین دانش در مورد اینکه تحقیق در پزشکى چگونه انجام مى‌شود، جوش شیرین، سیر و روغن بنفشه و دیگر مواد و روش‌هاى بى‌فایده و خطرناک را به‌طور وسیعى تبلیغ مى‌کردند و باعث بیمارى و حتى مرگ افراد بى‌شمارى شدند. تأسف‌انگیزترین جنبه شبه‌علم دستورالعمل‌هاى خوراکى و بهداشتى بخش طب سنتى در وزارت بهدارى بود که نماد نفوذ شبه‌علم در مراکز بهداشتى و دانشگاهى ما است. این در حالى بود که بسیارى از پژوهشگران و متخصصان دارویى و پزشکى کشور در سکوت آزمایشگاه‌ها و به دور از جنجال و تبلیغات مدعیان درمان کرونا، در حال تهیه دارو و واکسن براى مبارزه با این ویروس بودند. رادیو و تلویزیون نیز با مصاحبه و گفت‌وگو با این مدعیان شبه‌پزشکى نقش مهمى را در تبلیغ براى این مدعیان و بى‌توجهى به دستورهاى پزشکى جدى را بازى کرد.
به گفته این پژوهشگر، کوتاهى پزشکان و دست‌اندرکاران درمان کرونا در مبارزه با این شیادان و پزشک‌نماها قابل چشم‌پوشى نیست. اگر آن‌ها جامعه را در مورد دستاوردهاى پزشکى و شیوه تحقیق در مورد بیمارى‌ها و درمان آن‌ها آموزش مى‌دادند، شاید افراد ساده‌دل آنچنان مجذوب این شارلاتان‌ها نشده و کرونا اینچنین در ایران شیوع پیدا نمى‌کرد.
وی افزود: این همه‌گیرى باعث چالش‌هاى دینى و فلسفى بسیارى نیز شد. این همه‌گیرى نشان داد که فلسفه، اخلاق، دین، عرفان براى تبین علت پیدایش، کوتاهى پزشکان و دست اندرکاران درمان کرونا در مبارزه با این شیادان و پزشک‌نماها قابل چشم‌پوشى نیست. اگر آن‌ها جامعه را در مورد دستاوردهاى پزشکى و شیوه تحقیق در مورد بیمارى‌ها و درمان آن‌ها آموزش مى‌دادند. شاید افراد ساده دل آن چنان مجذوب این شارلاتان‌ها نشده و کرونا این چنان در ایران شیوع پیدا نمى‌کرد
راه مبارزه و درمان کرونا در برابر متخصصان پزشکى حرف چندانی براى گفتن ندارد. مقدس‌ترین مکان‌هاى مذهبى جهان نتوانستند جان یک نفر را نجات دهند. براى آنکه این مکان‌ها باعث افزایش مرگ‌ومیر نشوند، در تمام جهان مجبور شدند فعالیت این‌گونه اماکن را محدود کنند تا باعث مرگ انسان‌هاى بیشترى نشوند. 
کدام می‌دانند؟
توکل صابری گفت: در این مبارزه بسیارى از پیروان ادیان به علم و عقل اعتماد کردند تا به ایدئولوژى یا فلسفه یا دین خود. اما بودند بخش کوچکى که همچنان باورهاى دینى خود را بر عقل سلیم و دانش‌ورزى ترجیح دادند. بعضى از مراجع مذهبى در اسرائیل نمى‌خواستند که مکان‌هاى مقدس آن‌ها بسته شود و حتى یکى از آن‌ها براى اینکه رأى بیاورد، گفته بود که اگر به حزب او رأى دهند، کرونا نمى‌گیرند، اما خودش کرونا گرفت! منتقدان گفتند که معلوم شد خودش به حزبش رأى نداده است. مردم به پزشکان اعتماد کردند تا رهبران مذهبى.
این نویسنده و پژوهشگر بیان کرد: بینش و بصیرت و هدایت از فلسفه و دین و ایدئولوژى‌ها مى‌آید. مراکز دینى مى‌توانند براى بسیج کردن توده‌ها به‌کار آیند و وظیفه آرامش بخشیدن و یارى دادن به مردم را برعهده گیرند و وظیفه مقامات بهداشتى را به خودشان واگذار کنند. 
وی ادامه داد: اکنون با همه‌گیرى کرونا، ما پیش از پیش نیازمند بازاندیشى در ماهیت برخى از مهم‌ترین مفاهیم دینى هستیم. دیگر نمى‌توان مانند دوران قرون وسطى، پدیده‌هاى طبیعى مثل بیمارى‌هاى همه‌گیر، زلزله، سیل و طوفان را به خشم خداوند، آزمون و انتقام الهى نسبت داد. باید هرآنچه را که متخصصان پزشکى مى‌گویند پذیرفت و به کمک آن‌ها در مبارزه با بیمارى‌ها شتافت.
به گفته توکل صابری، رابطه علم و دین نیز به بازنگری نیاز دارد. حوزه‌هاى علمیه که وارث میراث علمى گذشته بودند، از علمى بودن خود خارج شده‌اند و اکنون فقط حوزه‌هاى دینى هستند. آن‌ها نباید به اعتبار اینکه در قرون گذشته در آن‌ها علم تدریس مى‌شده، اکنون هم خود را سخنگو و هدایت‌گر کوشش‌هاى علمى براى مبارزه ویروس کرونا بدانند. حوزه‌هاى دینى باید نقش مشورتى و هدایتى درمانگران را داشته و به آن‌ها کمک کنند تا درمانگران سیاست‌هاى خود را اجرا کنند. آن‌ها به علت نفوذ سیاسى، دینى، اخلاقى‌شان در مردم مى‌توانند با کشیدن مردم به صحنه براى رعایت اصول بهداشتى، تأمین مصالح و مواد بهداشتى به موفقیت طرح‌هاى بهداشتى براى مبارزه، کمک‌هاى مهمى انجام دهند.