بزرگنمايي:

پیام سپاهان -

لالایی، بخشی مهم خاطرات خیلی‌هاست، با ضرباهنگ صدای ماندگار و آرامبخش، مادر؛ اصلی‌ترین شخصیت در زندگی همه‌ی انسان‌ها، لالایی، بیان آهنگین آرزوهای مادرانه‌است که با آغوش و نگاه و صدا و گرمای وجود مادر، اضطراب را از کودک دور و آرامش را بر جسم و روحش مستولی می‌کند. لالایی مملو از داده‌های غنی بوده که بخشی از زوایای فرهنگ عامه را در خود دارد.
لالایی، نوایی مهربانانه و آهنگین در هر جامعه‌ای است که با مطالعه‌ی دقیق لایه‌های مختلف آن، داده‌هایی را کسب خواهیم کرد که زمینه‌ساز و تسهیل کننده بررسی و شناخت ابعاد و زوایای پیچیده فرهنگ عامه‌ی مردمان هر سرزمینی است.
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه سلمان فارسی شهرستان کازرون، در یک وبینار با موضوع "تأملی بر نواهای مادرانه در فرهنگ عامه"، به بررسی گوشه‌هایی از داده‌های لالایی، به عنوان یکی از مهمترین نواهای مادرانه در فرهنگ‌های مختلف خصوصا در فرهنگ عامه ایرانیان پرداخت.
دکتر مهدی رضایی گفت: بی دلیل نیست که سرزمین ما با شعر و ادب گره خورده است؛ نوزاد از روزهای آغازین زندگی، نواها و سخنانی موزون با عنوان لالایی با نوای دلنشین مادر می‌شنود و به همین سبب شعر از همان بدو تولد با وجود ما عجین می شود و قدرت اقناع کنندگی بالایی برای ما دارد. لالایی‌ها، زبان عاطفی بین مادر و فرزند هستند و در ردیف نخستین حلقه‌های ارتباطی یک نوزاد با دنیای پیرامونی آن هستند.
رضایی همچنین با بیان اینکه ساختار و محتوای لالایی‌ها بسته به مناطق مختلف متفاوت و نشان دهنده آمال و آرزوهای مادران و بعضا حرف‌های مگوی مادران ایرانی است که شاید تنها سنگ صبور خود را نوزادانشان می‌دانسته‌اند، گفت: همین مسئله زمینه‌های فراوانی را در مقابل پژوهشگران قرار داده و محورهای مطالعاتی مختلفی را به صورت بالقوه به وجود آورده است.
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه سلمان فارسی کازرون در ادامه با اشاره به فعالیت‌های کانون کازرون‌شناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون، افزود: خوشبختانه این کانون دانشجویی فعالیت‌های خود را با یکی از حلقه‌های نخستین فرهنگی، یعنی آواها و نواها شروع کرده و امیدواریم این مسیر را ادامه داده و بتواند در سایر حوزه‌ها نیز فعالیت‌های فرهنگی موثری را برای شناخت علمی‌تر و کاربردی‌تر حوزه‌ی وسیع فرهنگی کازرون دنبال کند.
ریشه لالایی ایرانی در تمدن بابل
عبدالنبی سلامی، پژوهشگر ارشد مردم‌شناسی و مولف مجموعه هشت جلدی گویش‌شناسی فارس نیز در این وبینار، با قدردانی از تلاش‌های برخی محققین و پژوهشگران گذشته‌ فرهنگ عامه مردم کازرون، خاطر نشان کرد: لالایی‌ها امکان وسیعی را برای انجام پژوهش‌ها و مطالعه‌های مختلف به وجود آورده‌اند. ملودی آنها آرام‌بخش بوده و معانی مستتر در آنها و دایره‌ی واژگانی که در آنها به کار برده می‌شود، حاوی داده‌های غنی مردم‌شناسانه است.
سلامی در ادامه با اشاره به قدیمی‌ترین لالایی به دست آمده در مطالعات باستان‌شناسان، خاطر نشان کرد: قدیمی‌ترین لالایی از تمدن بابل به دست آمده که بر روی یک لوح گلی نقش بسته است. در محتوای آن، نوعی خشم مشهود است و کودک را به آرامش فرامی‌خواند تا خدای خانه عصبانی نشود. در بسیاری از لالایی‌های عصر حاضر نیز نوعی از نگرانی‌های مشابه دیده می‌شود. همین تداوم مفاهیم در لالایی‌های دو عصر متفاوت، می ‎‌ تواند محلی برای تأمل بیشتر و ورود پژوهشگران باشد.
این پژوهشگر ارشد مردم‌شناسی در ادامه با ذکر چند لالایی از دایره‌های مختلف فرهنگی در سرزمین ایران، آرزوها، رنج‌ها، مضامین سیاسی و اجتماعی و... را از مضامین مستتر در لالایی‌ها برشمرد و گفت: علی‌رغم تغییرات به وجود آمده به واسطه حرکت جامعه به سمت مدرن شدن، هنوز هم گویش‌های مختلف فارس، نظیر گویش‌های دوانی، کازرون، شیرازی و... غنای زیادی برای مطالعات این حوزه دارند.
سلامی افزود: علاوه بر زمینه‌های مرتبط با مضامین و همچنین واژه‌شناسی که لالایی‌ها در اختیار پژوهشگران می‌گذارند، می‌توان به ویژگی‌های جنسیتی لالایی‌ها نیز اشاره کرد. بیان رنج‌های زنانه از نبودن مردان یا رفتارهای پرخاش‌جویانه‌ی آنها در کنار اشاره‌های مستتر در برخی لالایی‌ها به امکان‌های متفاوت جامعه برای زنان و مردان، همچنین استفاده از واژه‌هایی مانند «رُودُم»، «بچه» و «غلام» برای پسرها و «کنیز» برای دخترها، از مواردی‌ست که امکان مطالعه‌های مرتبط با حوزه جنسیت در فرهنگ عامه را برای پژوهشگران فراهم می‌آورند.
این کارشناس و پژوهشگر ارشد مردم‌شناسی با اشاره به تفاوت‌های لالایی‌ها با شعرهای عامیانه ناز و نوازش مادرانه به ذکر چند مورد از هر کدام در گویش‌های کازرونی، دوانی و شیرازی پرداخت.
دکتر غریب فاضل‌نیا، رئیس دانشگاه سلمان فارسی کازرون نیز ضمن تشکر از همراهی اهالی فرهنگ و اندیشه با آن دانشگاه، توسعه این دست همکاری‌ها را از برنامه‌های این مرکز آموزش‌عالی اعلام و ابراز امیدواری کرد که با تداوم فعالیت‌های علمی و فرهنگی از این دست بتوان خدمات علمی مطلوب‌تری را به شهرستان کازرون و حوزه فرهنگی غنی آن ارائه کرد.
قدردانی از فرشته فکری، درنا نیاکان و سیمین گلدست، برگزیدگان مسابقه لالایی‌های بومی کازرون که نیمه نخست امسال و توسط کانون کازرون‌شناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون برگزار شده بود، نقطه پایانی وبینار "تاملی بر نواهای مادرانه در فرهنگ عامه" بود.
منبع: ایسنا