پیام سپاهان - خبرگزاری کتاب ایران / مترجم‌ها در طول دوره کاری‌شان متن‌های زیاد و متنوعی را ترجمه می‌کنند. هر روز در اینترنت دنبال معنی کلمات و عبارات تخصصی می‌گردیم تا آن‌ها را به‌درستی به زبان مقصد تبدیل کنیم؛ اما گاهی وقت‌ها پیش می‌آید که از ترجمه‌کردن متون فنی یا سروکله‌زدن با زبان سخت اسناد حقوقی خسته شویم.
شاید دلمان بخواهد خودمان را به چالش بکشیم و به سراغ پروژه‌های بزرگ‌تر و متفاوت‌تر برویم! احتمالش خیلی کم است که یک مترجم باشید و فکر ترجمه کتاب به سرتان نزده باشد. بااین‌وجود، هر مترجمی به سراغ ترجمه کتاب نمی‌رود و دلایل خوبی هم برای این مسئله وجود دارد.
حتی اگر شما هم یک مترجم با تجربه باشید، روند ترجمه کتاب به این آسانی که فکر می‌کنید نیست. در این مطلب یک سری نکات را برای شما توضیح می‌دهیم که حتماً قبل از تصمیم به ترجمه کتاب باید آن‌ها را در نظر بگیرید. این نکات به شما کمک می‌کند تا آثاری را ترجمه کنید که همزمان درآمد خوبی برای شما به ارمغان بیاورد؛ بعلاوه آن اثر بتواند در جامعه طرفداران زیاد و ارزش معنوی درخورتوجه پیدا کند. 
گام اول - انتخاب یک کتاب خوب برای ترجمه
حتما می‌دانید که پیش از هر چیزی شما باید کتاب مدنظرتان را برای ترجمه انتخاب کنید؛ اما چگونه و چه کتابی را انتخاب کنیم؟ تصور کنید که که شما یک کتاب خارجی را انتخاب کرده و کلی هم برای ترجمه‌اش زمان و انرژی اختصاص داده‌اید. با هزار زور و زحمت آن را ترجمه می‌کنید و به دنبال ناشر برای چاپ آن می‌روید. اگر این اثر پرفروش نباشد چه حسی به شما دست‌ می‌دهد؟
به قول رضا امیرخانی اگر برای مطالعه کتاب انتخاب خوبی نکنیم، احتمال اینکه تا ابد از مطالعه دلزده شویم هست. خب اگر کتابی که برای ترجمه انتخاب می‌کنید مناسب ذائقه مردم ما نباشد، این کتاب پرطرف‌دار نمی‌شود و زیاد فروش نخواهد رفت. برای همین سعی کنید قبل از انتخاب کتاب موارد زیر را از نظر داشته باشید.

با توجه به قابلیت‌های فردی خودتان نوع کتاب مورد علاقه‌تان را ترجمه کنید
می‌دانیم که همه ما دوست داریم فکر کنیم که مترجم قهاری هستیم و از پس ترجمه هر متنی برمی‌آییم. اما واقعیت این است که مترجم‌های خیلی خوب در هر حوزه‌ای خیلی ماهر نیستند و در برخی از حوزه‌ها نسبت به زمینه‌های دیگر مهارت بیشتری دارند. به مهارت‌های ترجمه و گرایشی که به نوع متن‌های مختلف دارید توجه کنید. بعضی از مترجم‌ها خیلی دوست دارند متن‌های روان‌شناسی را ترجمه کنند و خیلی هم در این حوزه ماهر هستند. اگر شما هم در سبک خاصی از ترجمه مهارت دارید، کتابی که در آن حوزه است را انتخاب کنید. شاید در مواقعی که در پروژه ترجمه یک کتاب ما برای انتشارات یا کارفرما کار می‌کنیم جنبه مادی ماجرا برایمان اهمیت بیشتری داشته باشد؛ اما به طور عادی دستمزد پروژه در ترجمه یک کتاب نباید تنها انگیزه شما باشد. اگر می‌خواهید درباره نحوه محاسبه قیمت ترجمه در پروژه‌های ترجمه کتاب اطلاعاتی بدست بیارید بازدید از صفحه قیمت ترجمه در ترنسیس را به هیچ وجه از دست ندهید.

به بازار مخاطبان کتاب‌ها توجه کنید
برخی از کتاب‌ها وجود دارند که گذر زمان از جذابیتشان کم نمی‌کند. شما می‌توانید به کتاب‌فروشی‌ها سر بزنید و در قفسه‌های مختلف آن‌ها را ببینید. فروشندگان کتاب هم می‌توانند در این مورد که در حال حاضر چه کتاب‌هایی از همه پرفروش‌تر هستند به شما کمک کنند. آثار جدید نویسندگان بین‌المللی که کتاب‌های قبلی آن‌ها پرفروش بوده یک هدف خوب به حساب می‌آیند.
ناشر کتاب خودتان را مشخص کنید
ناشرها هر نوع کتابی را چاپ نمی‌کنند. خیلی از آن‌ها صرفا کتاب‌هایی با موضوعات خاص را منتشر می‌کنند. برای مثال: ممکن است بخواهید کتابی را در حوزه فلسفه ترجمه کنید، اما ناشر مورد نظرتان این نوع کتاب‌ها را چاپ نکند؛ برای همین سعی کنید که در انتخاب کتاب خارجی حتماً به نوع کتاب‌هایی که ناشر مدنظر شما چاپ کرده است توجه داشته باشید.
ژانرهای گوناگون کتاب را قبل از ترجمه بررسی کنید
حالا که ما در مورد نکات انتخاب کتاب خارجی توضیح دادیم، بگذارید سری به ژانرهای محبوب و پرطرفدار در بازار کتاب‌های انگلیسی‌زبان بزنیم. توجه داشته باشید که ممکن است برخی از ژانرها در بازار کتاب آمریکا و انگلیس محبوب باشند، اما دلیل نمی‌شود که این کتاب‌ها در ایران هم پرطرفدار باشند. بنابراین، زمانی که در اینترنت دنبال کتاب‌های پرفروش می‌گردید، فقط محبوبیت ژانر کتاب را در بازار خارجی در نظر نگیرید. پیش از هر چیزی، موقعیت بازار ایران و پرطرفداربودن ژانر کتاب موردنظرتان در این بازار را حتماً بررسی کنید.
در بازار کشورهای انگلیسی‌زبان چند ژانر کتاب وجود دارند که همیشه برای آن‌ها مخاطب وجود داشته است. ما بر اساس پرطرفداربودن‌ آن‌ها را دسته‌بندی کردیم؛ اگر فرصت داشتید می‌توانید به مطلب مفصل‌تری که در اینباره در سایت Forbes منتشر شده سری بزنید. 
رمان‌های عاشقانه (Romance)
شاید بشود گفت که در بازار خارجی این ژانر از لحاظ میزان فروش پرطرفدارترین ژانر باشد. نویسندگان ژانر عاشقانه می‌توانند داستان خود را در طول چندین کتاب ادامه بدهند و از این راه پول خوبی به دست بیاورند. در واقع، این کار خیلی هم به نفعشان است! چون خوانندگان این ژانر معمولاً به نویسندگان کتاب‌های مورد علاقه‌اشان وفادار می‌مانند. مسئله‌ی اصلی رمان‌های این ژانر، داستان عاشقانه بین دو انسان است که اغلب آن‌ها خوش‌بینانه و راضی‌کننده به پایان می‌رسند.
داستان‌های معمایی (Mystery)
کیست که عاشق یک داستان معمایی هیجان‌انگیز نباشد؟ اگه نویسنده این نوع ژانر در نوشتن این نوع داستان‌ها مهارت داشته باشد که چه بهتر! این نوع کتاب‌ها با موضوع جذاب و رمزآلودشان توجه خوانندگان را جلب کرده و تا آخر کتاب آن‌ها را درگیر داستان می‌کنند. زیرژانرهای پرطرفدار این ژانر معمولاً به چند دسته تقسیم می‌شوند: جنایات واقعی، داستان‌های پلیسی، داستان‌های معمایی علمی‌تخیلی و داستان‌های کارآگاهی هارد بویلد.
ژانر فانتزی (Fantasy)
هر کسی که داستان ارباب حلقه‌ها یا هری پاتر را مطالعه کرده باشد با ژانر فانتزی آشناست. داستان‌های ژانر فانتزی اغلب در یک زمان دیگر و در یک دنیای موازی با دنیای خودمان رخ می‌دهند و پر از موجودات جادویی و تخیلی هستند. در سال‌های اخیر، این ژانر خیلی پرطرف‌دار شده اگرچه طرفداران این سبک در کشور ما شاید قابل مقایسه با کشورهایی مثل کره جنوبی یا ژاپن نباشد!
ژانر علمی تخیلی (Science Fiction)
یکی دیگر از انواع ژانرهای کتاب، ژانر علمی‌-تخیلی است. داستان این رمان‌ها اغلب در زمانی مبهم مانند آینده یا گذشته می‌گذرند و مکانی غیرمعمول مثل سیاره‌ای دیگر دارند. مفاهیم تخیلی مرتبط با تکنولوژی‌های ناشناخته از اصلی‌ترین ویژگی‌های کتاب‌های این ژانر است.
داستان‌های تریلر و ترسناک (Horror & Thriller)
استفن کینگ و داستان‌های ترسناکش! فیلم درخشش را یادتان هست؟ آن فیلم براساس رمان استفن کینگ که با همین عنوان منتشر شد، ساخته شده بود. داستان‌های ترسناک بیشتر از عناصر ژانر داستان‌های معمایی و حتی ژانر فانتزی اقتباس می‌گیرند، اما دلهره‌آوربودن و غافل‌گیرکردن خواننده است که آن‌ها را خیلی محبوب کرده است.
ادبیات داستانی نوجوانان (Young Adult)
سری کتاب‌های معروف هری پاتر و Hunger Games دو نمونه خوب در زمینه داستان‌های نوجوانان هستند. درحقیقت، داستان‌های این ژانر از همان عناصر ژانرهای قبلی که در این مقاله ذکر کردیم اقتباس می‌شوند، اما با این تفاوت که شخصیت‌های اصلی داستان نوجوان هستند. این ژانر هم در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده و نویسندگان معروف بیشتری در این ژانر برای خود اسم و رسمی پیدا کرده‌اند.
داستان‌های کودکان
کتاب‌های مصور و داستان‌های کوتاه برای خوانندگان کودک نوشته می‌شوند. یادتان باشد که کتاب مصور و داستان‌های مصور (یا همان کمیک بوک) با هم یکی نیستند؛ مخاطبان داستان مصور افراد بزرگسال هستند، درحالی‌که کتاب‌های تصویردار مخصوصاً برای کودکان تألیف و طراحی می‌شوند. یکی از زیرژانرهای محبوب داستان‌های کودک هم داستان‌های جن و پری است.
کتاب‌های مذهبی و انگیزشی
این نوع کتاب‌ها تخیلی نیستند و به خاطر نوع موضوعشان در سراسر دنیا مخاطبان زیادی دارند. بیشتر کتاب‌های خودیاری به خوانندگانشان در حوزه‌های مختلف زندگی مشاوره می‌دهند (مثل: روش‌های پولدارشدن و موفقیت در کسب‌وکار). کتاب‌های انگیزشی معمولاً در حوزه روان‌شناسی قرار می‌گیرند. کتاب‌های مذهبی صرفاً در مورد دین و مذهب نیستند؛ این نوع کتاب‌ها با توجه به اصول دینی و معنوی روش‌های بهتر‌زندگی‌کردن را به خوانندگانشان ارائه می‌دهند.

زندگینامه و شرح حال زندگی
این نوع کتاب‌ها هم غیرتخیلی بوده و داستان یا رویدادهای خاص زندگی یک فرد را توصیف می‌کنند. در خصوص شرح حال زندگی، معمولاً نویسنده کتاب همان فردی است که در کتاب داستان زندگی‌اش روایت می‌شود. اما زندگی‌نامه‌ها توسط افراد دیگه‌ای برای یک فرد خاص نوشته می‌شوند. نویسندگان زندگی‌نامه از اطلاعات حقیقی در زندگی یک فرد معروف استفاده می‌کنند که منابع این اطلاعات معمولاً افراد دیگری هستند که به آن فرد نزدیک بوده یا او را می‌شناسند.
وب‌سایت‌های جستجوی کتاب
حالا که فهرست ژانرهای پرطرف‌دار کتاب را به شما معرفی کردیم، اجازه بدهید تا دو وب‌سایت خوب برای جستجوی ژانر کتاب را هم به شما پیشنهاد کنیم. وب‌سایت‌های Amazon و Goodreads برای جستجوی ژانر کتاب دو گزینه بسیار خوب به حساب می‌آیند. این دو وب‌سایت عنوان، خلاصه‌ای از داستان کتاب، نقد و بررسی خوانندگان و امتیازدهی آنها را ارائه می‌کنند. در وب‌سایت Amazon بر روی برخی از کتاب‌ها برچسب Bestseller هم زده می‌شود که نشان می‌دهد آن کتاب جزء پرفروش‌ترین کتاب‌ها در زمان انتشارش بوده است. حتماً برای جستجوی کتاب به این دو سایت سری بزنید؛ مطمئن باشید که وقت‌تان را تلف نخواهید کرد.
قانون کپی‌رایت و رعایت کردن آن در ایران
ترجمه‌کردن خود کتاب به کسب اجازه خاصی نیاز ندارد و مترجم می‌تواند به سادگی کتاب را انتخاب و ترجمه کند. اما زمانی که شما می‌خواهید آن کتاب را منتشر کنید باید از ناشر آن کتاب اجازه بگیرید. چاپ کتاب در بیشتر کشورهای خارجی قانون کپی‌رایت رعایت می‌شود و هر مترجم پیش از ترجمه کتاب باید به نویسنده یا ناشر کتاب اطلاع دهد که قصد ترجمه آن کتاب را دارد. اگر می‌خواهید بدانید چگونه از طریق چاپ کتاب می‌توان به برندینگ سازمان خود کمک کرد، پیشنهاد می‌کنیم حتما مقاله چاپ کتاب که در وبلاگ ترنسیس منتشر شده است، را مطالعه نمایید.
این یک روال عادی ترجمه کتاب است در کشورهای دیگر رعایت می‌شود، اما متأسفانه در ایران خیلی از مترجمان به قانون کپی‌رایت اهمیتی نداده و کتاب‌های خارجی را ترجمه و در اختیار ناشران محلی قرار می‌دهند (مشابه اتفاقی که برای کتاب فوتبال علیه دشمن سیمون کوپر ترجمه عادل فردوسی‌پور رخ داد). صرف‌نظر از تخریب وجهه بین‌المللی ایران، این کار به نوعی یک سرقت ادبی محسوب می‌شود و از نظر اخلاقی و معنوی کار درستی نیست. بنابراین، سعی کنید که حداقل با ناشر کتاب خارجی در مورد کسب امتیاز ترجمه کتاب تماس بگیرید.