بزرگنمايي:

پیام سپاهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
شهاب شهسواری/ انفجار در بندر بیروت و آثار وسیع این حادثه به یکی از اصلی‌ترین مباحث روز جهان تبدیل شده است. روز گذشته تعدادی از بلندپایه‌ترین مقام‌های بین‌المللی در نشستی شیوه کمک‌رسانی به آسیب‌دیدگان این حادثه را بررسی کردند. این رویداد در شرایطی رخ داد که لبنان از مشکلات عمیق اقتصادی، مالی، قطع کمک‌های بین‌المللی، تحریم‌های یکجانبه امریکا و مشکلات ناشی از شیوع کرونا رنج می‌برد. صلاح فحص، نماینده جنبش امل در تهران است. او مدتی پیش برای تعطیلات به لبنان بازگشته‌ بود اما به دلیل شیوع بیماری کرونا و قطع پروازهای بین‌المللی چند ماهی است که در کشور خود مانده و فرصت نمی‌کند تا به محل ماموریتش در تهران بازگردد. برای بررسی مسائل جاری در لبنان با او تماس گرفتم تا از آثار انفجار هفته گذشته و آینده سیاسی لبنان بعد از این واقعه سوال کنم. او می‌گوید که وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم لبنان از هر زمان دیگری بدتر شده و این انفجار هم به شکل چشمگیری به حجم این مشکلات افزوده است.
گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد انفجار هفته گذشته در بندر بیروت مطرح می‌شود. به تصور شما این انفجار چرا رخ داد و چه اثری در آینده لبنان خواهد داشت؟
وضعیت لبنان بعد از انفجار هفته گذشته در بندر بیروت بسیار مشکل و پیچیده شده است. این انفجار همچون یک زلزله بزرگ و ویرانگر یا یک بمب هسته‌ای قدرتمند بیروت را لرزاند و ضرر و زیان بزرگی به پایتخت لبنان زد. خسارات بسیار وسیع بود، بیش از 200 نفر شهید و 6000 زخمی و ده‌ها مفقودالاثر، رقم کوچکی نیست، یک فاجعه وسیع است. از تلفات انسانی که بگذریم، خسارات مادی این انفجار هم بسیار وسیع بود، در شعاع بسیار وسیعی از اطراف بندر بیروت ساختمان‌ها تخریب شده‌اند و بندر بیروت که یکی از مهم‌ترین بنادر مدیترانه محسوب می‌شود تا بیش از 80 درصد از توان عملیات خود را از دست داده است.
اینکه عامل انفجار چه بود و آیا عامدانه انجام شد و هدفی را دنبال می‌کرد، مساله‌ای است که باید بر اساس تحقیقات جاری مشخص شود. ان‌شاءلله اگر کسی قصرانی انجام داده ‌بود، اهمال یا عمدی، عملیات تروریستی یا حمله خارجی هر چه باعث این فاجعه شده است باید مشخص شود تا تکلیف مشخص شود.
شنبه شب ساختمان چندین وزارتخانه در بیروت به دست گروه‌هایی از معترضان اشغال شد. این اعتراضات تا چه اندازه گسترده است و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
در مورد تظاهراتی که از روز شنبه در بیروت آغاز شد باید در نظر گرفت که به هر حال از سال گذشته این اعتراضات در جریان است، مشکلات مردم قابل درک است و اعتراضات بسیاری از آنها کاملا موجه و قابل فهم است. برای همه روشن است که چه اندازه از لحاظ تنوع و تعدد گروه‌ها، طوایف، مذاهب، جناح‌ها و بازیگران خارجی در لبنان فعال هستند. متاسفانه وضعیت اقتصادی لبنان نسبت به گذشته بسیار بدتر شده است. معیشت مردم به ‌شدت تحت فشار قرار گرفته است، گرانی، فقدان منابع مالی، کمبود خدمات عمومی و فساد از هر زمان دیگر در لبنان فراگیرتر شده است. فساد در خیلی از نهادها و سازمان‌های دولتی ریشه دوانده است. مردم سال گذشته قیام‌شان را علیه این فساد گسترده و مشکلات معیشتی آغاز کردند. مردم لبنان در اعتراضات‌شان کاملا محق هستند.
اما این اتفاقاتی که این روزها در لبنان روی می‌دهد، مشکوک و تعجب‌برانگیز هستند. سلسله رویدادهای متوالی از انفجار، سفر رییس‌جمهور فرانسه، کنفرانس بین‌المللی کمک‌های مالی، تظاهرات خشونت‌آمیز و تصرف وزارتخانه‌ها اینها اقدامات عجیبی هستند که توالی آن باعث تردیدهایی شده است. نگرانی این است که یک توطئه برنامه‌ریزی شده برای هدف قرار دادن مقاومت وجود داشته ‌باشد. واقعا عدد افرادی که در تظاهرات شنبه و یکشنبه دست به خشونت و تخریب و تسخیر زدند چندان زیاد نبود. این آشوب‌ها ممکن است اهدافی به جز پیگیری اعتراضات و مطالبات بحق مردم لبنان داشته‌ باشد.
می‌توان به گروه یا جناح خاصی اشاره کرد که این تحرکات را مدیریت می‌کند؟
به نظر من معترضان دو دسته هستند. یک دسته که مطالبات مشخصی دارند و تقریبا به اتفاق همه طرف‌ها در لبنان، اعتراض آنها را قبول دارند. هدف این دسته از معترضان این است که به گرانی، مشکلات معیشتی، سوءمدیریت و انفجار هفته گذشته صدای خود را به گوش مقام‌ها برسانند. اما دسته‌ای که دنبال آشوب و خرابکاری هستند، اینها از میان مردم نیستند قطعا گروه‌های خاص، کشورهای خارجی مشخص آنها را تحریک می‌کنند که نقشه‌ای را برای خرابکاری در لبنان پیش ببرند.
آیا نقش بازیگران خارجی و دخالت گروه‌های خاص ممکن است بار دیگر باعث شعله‌ور شدن جنگ داخلی و جنگ‌های دینی و طایفه‌ای در لبنان شود؟
به نظر من مساله جنگ دینی خیلی وقت است که الحمدلله دیگر در لبنان وجود ندارد. الان جناح‌های اصلی لبنان کاملا به لحاظ طایفه‌ای و دینی متنوع هستند. در میان طرفداران مقاومت از مسلمان و مسیحی، شیعه و سنی حضور دارند، در طرف مقابل هم مسلمان و مسیحی و شیعه و سنی هستند. فکر نمی‌کنم که اختلافات شبیه به دوران جنگ داخلی باشد. تنها طرفی که ممکن است خواهان بازگشت به دوران جنگ داخلی باشد، اسراییل است. اما اسراییل خیلی چیزها می‌خواهد، مردم لبنان هستند که اجازه نمی‌دهند اراده اسراییل عملی شود. اسراییل می‌خواهد که لبنان وجود نداشته ‌باشد، می‌خواهد لبنان نابود شود اما هر چقدر هم بخواهد این اتفاق نمی‌افتد.
نخست‌وزیر لبنان روز شنبه اعلام کرد که قصد دارد انتخابات زودهنگام برگزار کند، آیا پارلمان لبنان با این اقدام موافق است و آیا حسن دیاب در این قضیه جدی است؟
اظهارات حسن دیاب، یک پیشنهاد است. او قرار است به پارلمان لبنان پیشنهاد بدهد که تا دو ماه دیگر زمینه برگزاری انتخابات فراهم شود. این‌گونه نیست که با این اظهارات بلافاصله انتخابات عملی شود باید تصمیم‌گیری در این مورد در پارلمان انجام شود. واقعیت این است که پارلمان کنونی به لحاظ مشروعیت و حضور گروه‌های سیاسی، ایرادی ندارد. تک تک نمایندگان این مجلس منتخبان مردم هستند و کسی تردید در صحت انتخاب آنها ندارد. این مجلس به لحاظ تمام قوانین مشروع است. اینکه انتخابات برگزار شود یا نه بر عهده خود مجلس و براساس تصمیم خود نمایندگان است.
جنبش امل و آقای نبیه بری، رییس پارلمان آیا با چنین پیشنهادی موافق هستند؟
جنبش امل با هر پیشنهادی که به مصلحت مردم لبنان باشد و مسیر منافع ملی را هموار کند، موافق است. جنبش امل و جریان مقاومت نگرانی نسبت به برگزاری انتخابات ندارند، همان کسی که در انتخابات پیشین به نمایندگان مقاومت رای دادند الان هم رای خواهند داد. همه لبنانی‌ها می‌دانند که نبیه بری در دو دهه اخیر همواره در همه مشکلات لبنان نقش میانجی داشته و به حل مسائل کمک کرده است. حتی مخالفان هم قبول دارند. اگر از سال 2000 تاکنون، شخصیت برجسته سیاسی همچون نبیه بری نبود، امکان تجزیه و جنگ داخلی لبنان بسیار زیاد بود. او به حل بسیاری از مشکلات داخلی لبنان کمک کرده است.
جنبش امل هیچ مشکلی برای برگزاری انتخابات زودهنگام ندارد. بقیه جبهه مقاومت و حزب‌الله هم مشکل و نگرانی از برگزاری انتخابات ندارند. کسی که به نمایندگان ما رای داده‌اند باز هم به نمایندگان‌شان رای خواهند داد. دیگرانی که در انتخابات شکست خورده‌اند اما نگرانی دارند، کسانی که کرسی‌های‌شان را در انتخابات از دست داده‌اند از از 10 کرسی به 5 کرسی یا 3 کرسی در انتخابات پیشین رسیده‌اند، سعی می‌کنند که در زمان آشوب و به هم ریختگی اوضاع به گونه‌ای مهندسی شده، انتخاباتی برگزار کنند که بتوانند جایگاه قبلی خود را به دست بیاورند. خواست برخی گروه‌ها این است که کارها شتاب‌زده و بدون مدیریت انجام شود تا بتوانند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. آنها هر چند بار دیگر هم انتخابات برگزار شود و شکست بخورند، باز هم بازی را به هم می‌زنند و خواستار انتخابات مجدد می‌شوند، آنقدر این خواسته را تکرار می‌کنند تا بتوانند پیروز شوند.
فکر می‌کنید آیا حضور کشورهای دیگر در تحقیقات در مورد انفجار و فشار برای اصلاحات در حکومت می‌تواند کمکی به شرایط بکند؟
یک گروه هستند که تصور می‌کنند «قوت لبنان در ضعفش است» این افراد همواره دنبال این هستند که لبنان را ضعیف نشان بدهند تا بتوانند مانند انگل به کشورهای خارجی وابسته باشند و التماس این و آن قدرت خارجی را بکنند تا پول بگیرند. این افراد همواره دنبال این هستند که هر اتفاقی را در لبنان بین‌المللی کنند. بین‌المللی کردن مسائل داخلی لبنان همواره این هدف را دنبال می‌کند که گروه‌های استقلال‌خواه را تضعیف کنند. جریان مقاومت معتقد است که «قوت لبنان به قوت لبنان است.» مقاومت به دنبال قدرتمند کردن لبنان است. بین‌المللی کردن مسائل از جمله پیشنهاداتی مانند تحقیقات بین‌المللی در قضیه انفجار بیروت، مطالبه کمک‌های بین‌المللی و دخالت بین‌المللی در تشکیل دولت و مبارزه با فساد، همه اینها با هدف تضعیف مقاومت انجام می‌شود.
به نظر ما به این سادگی نیست که بتوان مقاومت را از بین برد. اسراییل با تمام توانش، امریکا با تمام قدرتش خواستند تا سال 2006 مقاومت را از بین ببرند اما به هیچ موفقیتی نرسیدند. امروز هم یک عده با اهداف خاصی نمی‌توانند لبنان را خراب کنند.
به هر حال بخشی از معترضان خواهان دخالت بین‌المللی هستند و برخی از آنها هم که رسانه‌های غربی و برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با گستردگی آنها را پوشش می‌دهند خواهان کاهش نفوذ مقاومت هستند.
مادامی که تظاهرات سلمی و مسالمت‌آمیز باشد با هر خواسته‌ای، با هر شعاری و هر مطالبه‌ای، مقاومت هیچ مشکلی با آن ندارد. هر کس هر شعاری را می‌تواند بدهد هر حرفی را می‌تواند بزند. اما اگر کسانی می‌خواهند وزارتخانه‌ای را تصرف کنند، آتش بزنند و تخریب کنند اینها کارهای مشروع و بحقی نیستند. اینها آشوب و خرابکاری است و در جهت مصالح کشور نیستند.
اخیرا مساله کناره‌گیری وزیر خارجه و اختلاف نظر در جریان میهنی آزاد پیش از انفجار مطرح شده‌ بود. به هر حال این گروه بزرگ‌ترین فراکسیون پارلمان لبنان و متحد جریان مقاومت است، فکر می‌کنید آیا تغییری ممکن است در رویکرد این جریان و نزدیکان رییس‌جمهور رخ دهد؟
مسائلی در مورد جریان میهنی آزاد و آقای جبران باسیل مطرح می‌شود. قطعا ایشان خودشان رهبر حزب هستند و مسائل درون حزبی را باید خودشان و اطرافیان‌شان جواب بدهند. من در این شرایط نه قصد دارم از این مسائل دفاع کنم و نه قصد دارم از آنها انتقاد کنم. قاعدتا مسائل را باید خودشان جواب بدهند.
مساله ذخیره نیترات آمونیوم در بندر بیروت براساس اطلاعاتی که تاکنون منتشر شده مربوط به 6 سال پیش است. فکر می‌کنید تا چه حد دولت‌های پیشین در این قضیه مقصر باشند؟
هدف اصلی تحقیقات الان همین است که مقصر مشخص شود. باید تکلیف مشخص شود که دقیقا چه کسی مسوول بود. ممکن است که خرابکاری اتفاق افتاده ‌باشد، ممکن است اسراییل حمله کرده‌ باشد. ممکن هم هست که یکی از مسوولان گذشته یا کنونی نهادهای حکومتی مقصر باشد. باید نتیجه دقیق تحقیقات اعلام شود، من نمی‌توانم تا پیش از آنکه نتیجه تحقیقات مشخص شود انگشت اتهام به سوی کسی، گروهی یا جریانی بگیرم.
اظهارات امانوئل مکرون در بازدید از بیروت بسیار مناقشه‌انگیز شد و بسیاری از او به دلیل اظهاراتش در جمع مردم لبنان انتقاد کردند، آیا شما فکر می‌کنید که اظهارات او دخالت در امور داخلی لبنان بود؟
هر کسی می‌تواند هر حرفی بزند. من دقیقا در محل سخنرانی مکرون حضور نداشتم، دقیقا خبر ندارم که چه حرف‌هایی زده است، آنچه از حرف‌های او گزینش و منتشر شده توسط رسانه‌ها مخابره شده است. سوال این است که اگر کسی در مورد مبارزه با فساد و اجرای خواست مردم حرف می‌زند، آیا در کشور خودش، در خانه خودش همین مسائل را رعایت می‌کند؟ من واقعا نمی‌خواهم در این مورد اظهارنظر کنم. هر کسی هر حرفی بخواهد می‌تواند بزند. به هر حال لبنان به کمک نیاز دارد، وضعیت مردم بسیار ناجور است. ایران کمک می‌کند، خیلی کشورهای دیگر هم کمک می‌کنند. فرانسه هم دیروز یک جلسه بین‌المللی برای کمک به لبنان انجام داد. مهم این است که کمک‌ها برای بازسازی لبنان به مردم برسد اینکه کدام مقام خارجی یا داخلی چه اظهارنظری بکند، در شرایط کنونی چندان مهم نیست، ما مردم لبنان تکلیف خودمان را می‌دانیم و به حرف این و آن توجهی نمی‌کنیم.