بزرگنمايي:

پیام سپاهان - اصفهان - سیزده‌بدر یکی از جشن‌های کهن ایرانی به خاطر پاسداشت طبیعت و باران‌خواهی در تقویم رسمی "روز طبیعت" نامگذاری شد. ایران، نوروز امسال را میزبان کرونا بود و این جشن‌های مورد علاقه ایرانیان هم در خانه سپری می شود. سیزده‌بدر در فرهنگ ایران، هم‌خانواده‌های دیگری هم دارد و می‌توان سیزده‌بدر امسال را به "پنجاه‌بدر" و "تیرگان" وعده داد.

جشن سیزده‌بدر و گردهمایی در دامن طبیعت، از جشن‎های پرطرفدار است که هر ساله در بهار و فصل رویش برگزار می‌شود؛ گشت و گذاری بهاری که در آن خانواده‌ها با پختن غذاهای خاص نواحی ایران، بازی‌های محلی و جشن و پایکوبی، این روز را در بیرون از خانه، در کنار دشت‌ها، صحراها و آب‌های روان سپری می‌کنند. امسال اما سیزده‌بدر، همه، مهمان خانه‌های خودشان هستند و ساز و کارهای دولتی برای مهار کرونا، قوانین منع عبور و مرورخودروها را در سیزده فروردین پیش‌بینی کرده است.
سیزده‎بدر امسال، در کنار نمادهای طبیعت
شاهین سپنتا، پژوهشگر جشن‌های ایرانی در گفت‌ و گو با ایرنا از پیشنهاد جایگزین کردن جشن‌های هم‌خانواده سیزده‌بدر می‌گوید و اینکه در شرایط پیش‌رو می‌توان سیزده‌بدر امسال را در خانه و در کنار نمادهای طبیعت حتی اگر باغچه‌ای کوچک یا چند گلدان گل باشد به صورت نمادین جشن گرفت.
سپنتا سیزده‌بدر را جشن فرخنده باران‌خواهی در فرهنگ ایران خواند و گفت: جشن سیزده‌بدر در روز سیزدهم یا تیر که همان تیشتر یا ستاره باران است، در فروردین‌ماه برگزار می‌شود. این جشن از آن روی به سیزده‌بدر نامزد شده چون مردم به فرخندگی این روز و با آرزوی سالی پرباران به «در و دشت» می‌روند.
پاسداشت طبیعت در "پنجاه‌بدر" و "تیرگان"
این کنشگر میراث فرهنگی افزود: در فرهنگ ایران، بجز سیزدهم فروردین‌ماه، 2 جشن دیگر هم با همین انگیزه برگزار می‌شود،یکی جشن "پنجاه‌بدر" و دیگری جشن تیرگان. امسال، پس از پایان دوران قرنطینه خانگی و فاصله‌گذاری فیزیکی بین افراد (فاصله اجتماعی) می‌توان یکی از این جشن‌ها را به جای "سیزده‌بدر" به بزرگترین گردهمایی ایرانیان در طبیعت تبدیل کرد.
به گفته سپنتا، پنجاه‌بدر جشن کهنی همچون سیزده‌بدر است که در برخی نواحی همچون قزوین با انگیزه باران‌خواهی در پنجاهمین روز از سال نو در بهار و در دل طبیعت برگزار می‌شود.
وی در این‌ باره به خبرنگا ایرنا گفت: پنجاه‌بدر، یکی آز آیین‌هایی است که در فهرست آثار ملی ایران به عنوان میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسیده است. شیوه برگزاری پنجاه‌بدر، کم و بیش همچون سیزده‌بدر است و امسال در جمعه 19 اردیبهشت‌ماه اگر دوره قرنطینه خانگی و فاصله فیزیکی طی شده باشد، می‌توان آن را برگزار کرد.
معلوم نیست زنجیره همه‌گیری کرونا تا کی ادامه داشته باشد. با این وجود سپنتا می‌گوید اگر دوران قرنطینه خانگی طولانی‌تر شود، جشن تیرگان در روز جمعه 13 تیرماه فرصت خوبی برای گردهمایی ایرانیان در طبیعت خواهد بود.
وی همچنین افزود: تیر یا تیشتر که درخشان‌ترین ستاره آسمان شبانه ‌است در استوره‌های ایرانی، نماد باران و ترسالی است. جشن تیرگان به خجستگی روز تیریا سیزدهم از تیرماه برگزار می‌شود و آرزوی باران و ترسالی، همراه با آب‌پاشی از آیین‌های شاد این جشن است که آن را به نام‌ جشن «آبریزگان»یا «آب‌پاشان» نیز مشهور کرده است.
سیزده‌بدر امسال، فرصتی برای پاسداشت بایسته طبیعت
گرچه سیزده‌بدر جشن پاسداشت طبیعت است و از همین روی به نام روز طبیعت نیز شناخته می‌شود اما بی‌توجهی در برگزاری این جشن در دامن دشت و صحرا و در کرانه‌های چشمه‌ها و رودخانه‌ها گاه طبیعت را دستخوش آسیب و آلودگی کرده و از این منظر بسیاری از کنشگران محیط زیست شرایط قرنطینه کرونایی را فرصتی برای پاسداشت بایسته طبیعت در سیزده‌بدر امسال می‌دانند.
سپنتا با اشاره به صدماتی که سال‌های گذشته در چنین روزی به طبیعت کشور وارد شده‌ است، حالا برگزار نشدن سیزده‌بدر امسال را، فرصتی برای خود ترمیمی طبیعت به شدت فرسوده و آسیب‌دیده ایران می‌داند.
وی هم‌چنین افزود: در تقویم رسمی کشور از جشن سیزده‌بدر با عنوان "روز طبیعت" نام برده شده است. این نام صرفا به معنی رفتن در دامان طبیعت و آلودن آن نیست. بر بنیان آموزه‌های فرهنگ ایرانی و فلسفه برگزاری جشن‌های ایرانی، در چنین روزی بیش از هر روز دیگر باید حرمت طبیعت را پاس بداریم.
رعایت حرمت طبیعت در راستای توسعه پایدار
سپنتا معتقد است توسعه گردشگری و طبیعت‌گردی زمانی می‌تواند به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه پایدار در هر جامعه‌ای به شمار آید که باعث تخریب محیط‌زیست نشود.
این پژوهشگر جشن‌های ایرانی در ادامه یادآور شد: جشن‌های ایرانی همچون سیزده‌بدر که پیوند ناگسستنی با طبیعت دارند، یکی از سرمایه‌های نمادین ملی و در خدمت توسعه پایدار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور هستند. اما برگزاری این جشن‌ها باید با رعایت حرمت و حریم طبیعت و در راستای توسعه پایدار انجام شود، در غیر این صورت نه تنها یکی از شاخص‌های توسعه نخواهند بود که برعکس به عامل رکود جامعه و تخریب محیط‌زیست کشور تبدیل خواهند شد.
برچسب‌ها
اصفهان میراث فرهنگی