بزرگنمايي:

پیام سپاهان -  عضو هیات علمی دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: متوقف کردن منابعی که بالاترین سهم را در آلودگی هوا شهر دارند، بیشترین کمک را به کاهش شدت آلودگی خواهد کرد.

سید ابوالفضل مسعودیان استاد تمام آب و هواشناسی دانشگاه اصفهان  درخصوص آلودگی هوا و پیش شرط های لازم برای آلودگی هوا اظهارکرد: برای آن که هوا آلوده شود دو شرط لازم است؛ اول این که آلاینده ها در جو رها شوند و دوم این که آلاینده ها در جو انباشته شوند. بخش اول ممکن است توسط انسان و یا طبیعت انجام شود و بخش دوم مربوط به فرایندهای جوی است. انسان از راه های گوناگونی آلاینده ها را در هوا رها می کند.
وی در پاسخ به این سوال که آلاینده های جوی چه هستند؟، گفت: آلاینده های جوی موادی هستند که به صورت طبیعی در جو وجود ندارند و رهاسازی آنها در جو زیان مالی ایجاد می کند و تندرستی انسان و محیط زیست را به خطر می اندازد. منوکسید کربن، سرب، دی اکسیدنیتروژن، اوزون، دی اکسید گوگرد و ذرات معلق ریزتر از 10 میکرومتر از این دسته مواد هستند. آلاینده های سمی نیز که رهاسازی آنها در جو موجب سرطان و نقص رشد جنین می شوند را نیز باید به این مواد افزود. وجود این مواد در جو اثری بر شفافیت جو ندارد و وجود این مواد در جو تنها با دستگاه های اندازه گیری آشکار می شود. در نتیجه مردم نمی توانند این نوع آلودگی را به چشم ببینند.
این استاد دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه گذشته از آلاینده هایی که نام بردیم ذرات جامد و مایع نیز در جو معلق هستند، افزود: این ذرات نور را پراکنده می سازند و موجب کاهش دید افقی می شوند. در این شرایط هوا تار و شیری رنگ به نظر می رسد. اگر رطوبت کافی در جو وجود داشته باشد و ذرات جامد معلق در هوا نیز فراوان و از نوع آبدوست (مانند ذرات نمک و رس) باشند بخار آب بر روی این ذرات می نشیند و ذرات ریز آب در هوا تشکیل می شوند و هوا مه آلود و یا شرجی می شود. در شهرها که دود زیادی در جو رها می شود مه و دود درهم می آمیزند و دودمه را به وجود می آورد. در تمام این موارد شفافیت جو کاهش می یابد و هوا تیره و تار به نظر می رسد. مردم معمولاً همین شرایط را به نام آلودگی هوا می شناسند.
مسعودیان با بیان اینکه گاهی بر اثر باد محلی یا جریان های بزرگ مقیاس هوا، ذرات گرد و غبار از زمین برخاسته و در هوا شناور می شوند، تصریح کرد: زمین هایی که باد بتواند گرد و غبار را از روی آنها به هوا برخیزاند چشمه گرد و غبار نامیده می شوند. اگر رویه زمین را چنان تغییر دهیم که باد نتواند ذرات گرد و غبار را از زمین بلند کند توفان گرد و غبار کم تر می شود. به عکس اگر رویه زمین را چنان تغییر دهیم که باد آسان تر گرد و غبار را از زمین بلند کند تعداد و شدت توفان های گرد و غبار بیشتر خواهد شد. این توفان های گرد و غبار عمر کوتاهی دارند و پس از فرونشستن باد ذرات گرد و غبار معلق در هوا به آرامی بر زمین می نشینند و هوا دوباره صاف می شود.
استاد آب و هواشناسی دانشگاه اصفهان با تصریح براینکه حرکات هوا در انباشته شدن آلاینده ها و ذرات جامد و مایع معلق در هوا نقش مهمی دارند، اظهارکرد: هوا دو نوع حرکت دارد. حرکت افقی و حرکت عمودی. در حرکت افقی، هوا بر روی زمین از نقطه ای به نقطه دیگر جا به جا می شود. این نوع حرکت را مردم به نام باد می شناسند. چون باد موجب جا به جایی هوا و تمام مواد موجود در آن می شود می تواند آلودگی را پراکنده کند و هوای آلوده شهرها را با هوای تازه و کم تر آلوده جایگزین کند. از سوی دیگر همین باد می تواند گرد و غبار و آلودگی را از روی چشمه های گرد و غبار و مناطق صنعتی بر روی شهرها منتقل کند.
وی با بیان اینکه طبیعت دیرگیر اما سختگیر است، یادآور شد: گاهی عامل وزش باد منطقه ای یا جهانی است و در این صورت باد، منطقه ای وسیع را می پوشاند. گاه عوامل محلی موجب وزش باد می شوند. به عنوان مثال در اصفهان کوهستان های غرب شهر نسبت به دشت های شرق شهر در طول روز به میزان متفاوتی گرم می شوند. به همین دلیل گرچه بادهای منطقه ای اصفهان غربی هستند، اما طی یک شبانه روز و به ویژه در تابستان که اختلاف دمای شرق و غرب اصفهان بیش تر است بادهای شرقی هم در اصفهان شکل می گیرند.
به گفته مسعودیان همان طور که بادهای غربی می توانند آلودگی مناطق صنعتی غرب شهر را بر روی اصفهان منتقل کنند، بادهای شرقی هم می توانند گرد و غبار را از روی معادن گچ مناطق شرقی بر روی شهر بیاورند. نتیجه آن که باد هم می تواند موجب پراکندگی آلودگی و بهبود هوا شود و هم می تواند موجب انتقال آلودگی و گرد و غبار و خراب شدن هوا شود.
وی دومین نوع حرکت هوا را حرکت عمودی دانست و افزود: سرعت حرکات عمودی هوا بسیار کم تر از حرکات افقی است و اکثر اوقات در هوا حرکات عمودی رخ نمی دهد. با این حال این حرکات نقش بسیار مهمی در کیفیت هوا دارند. هرگاه هوا از زمین به سوی آسمان (پایین به بالا) در جریان باشد، وضعیت هوا را ناپایدار می نامیم. هرگاه هوا ناپایدار باشد حرکات عمودی مانند دودکش آلاینده ها را از زمین دور می کند؛ در نتیجه کیفیت هوا بهبود می یابد. از سوی دیگر هرگاه هوا از آسمان به سوی زمین (بالا به پایین) در جریان باشد هوا را پایدار می نامیم.
این استاد دانشگاه با تاکید براینکه متوقف کردن منابعی که بالاترین سهم را در آلودگی هوا شهر دارند، بیشترین کمک را به کاهش شدت آلودگی خواهد کرد، گفت: شرایط پایداری مانند درپوشی نادیدنی است که بر روی شهر قرار می گیرد و نمی گذارد آلاینده هایی که طی شبانه روز در هوای شهر رها می شود محل را ترک کند، تصریح کرد: در نتیجه لحظه به لحظه بر غلظت آلاینده ها در هوا افزوده می شود و کیفیت هوا بدتر و بدتر می شود. چون پایداری و ناپایداری توسط عواملی ایجاد می شوند که انسان توان تغییر آنها را ندارد برای مبارزه با کاهش کیفیت هوا در زمان پایداری هوا باید از رهاسازی آلاینده ها در هوا بکاهیم. برای آن که بتوان رهاسازی آلاینده ها را به نحوی مطلوب کاهش داد که منجر به کاهش شدت آلودگی هوا شود باید سهم هر یک از منابع آلاینده را در آلودگی هوای شهر بدانیم.
استاد تمام آب و هواشناسی خاطرنشان کرد: کاهش آلودگی هوا مشروط و منوط به آگاهی دقیق از منابع رهاسازی آلودگی در هوا و کوشش برای کاستن از درجه آلایندگی هر یک از این منابع است. اگر خودروها و موتورسیکلت ها نقش مهمی در آلایندگی شهر بازی می کنند، با اجرای طرح های ترافیکی نمی توان مشکل آلودگی هوا را حل کرد هم چنان که تجربه تهران هم نشان داد؛ بلکه باید فرایند تولید خودرو را اصلاح کرد و این کاری نیست که مردم بتوانند به انجام برسانند بلکه از وظایف مسئولان است. اگر کارخانه ها نقش مهمی در آلایندگی هوای شهر دارند باید مسئولیت خود را در اصلاح فرایند تولید بپذیرند.
مسعودیان خاطرنشان کرد: هزینه هایی را که امروز برای کاستن از آلایندگی هوا نمی پردازیم، فردا برای درمان بیماری ها صعب العلاج خواهیم پرداخت.
گفت و گو از هدیه نادعلی خبرنگار افتخاری ایسنا
انتهای پیام