بزرگنمايي:

پیام سپاهان - اصفهان - استاد دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان با بیان اینکه پل های تاریخی اصفهان تنها گذرگاه نیستند، گفت: فرآیند تر و خشک شدن‌های متوالی پایه‌های پل‌های تاریخی نصف جهان بسیار آسیب‌زاست.

نیما ولی بیگ در حاشیه کارگاه «پل های تاریخی اصفهان در مطالعات تاریخ شفاهی معماری» در گفت و گو با خبرنگار مهر ، اظهار داشت:: در بسیاری شهرهای دنیا رودخانه‌ای از میان شهر عبور می‌کند و آن را به دو پاره تقسیم می‌کند؛ در گذر زمان یک سوی رودخانه بیشتر از سوی دیگر آن برای ساخت و ساز مورد توجه قرار می‌گیرد و حوادثی رخ می دهد که عده ای مجبور می‌شوند در خارج از شهر که سمت جنوب رودخانه است زندگی کنند.
وی با بیان اینکه در اصفهان نیز با کوچ اجباری ارامنه به این شهر، در جنوب اصفهان ساکن شدند، افزود: همیشه برای ساخت پلها تلاش شده است که مکان استقرار آن مورد شناسایی معمار قرار گیرد و محلی برای احداث پل انتخاب شود که بستر آن توان تحمل پل را داشته باشد.
در ادبیات شفاهی اطلاعات چندانی راجع به ساخت پل وجود ندارد
استاد دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان با اشاره به اینکه پل ها معمولا با یک موقعیت سوق الجیشی دو طرف شهر را به هم وصل می‌کنند، تصریح کرد: در ادبیات شفاهی اطلاعات چندانی راجع به ساخت پل وجود ندارد بلکه تنها در اشعار به پل ها اشاره شده که در همه آنها دو مبحث پایداری و هندسه با هم ذکر شده است.
وی با بیان اینکه در ایران دو نوع پل ساخته شده است که یکی در خشکی و دیگری در آب است، تصریح کرد: در اصفهان هرگز پلی در آب ساخته نشد بلکه ابتدا مسیر آب را تغییر می‌دادند و پس از خشک شدن بستر رودخانه، پل را می‌ساختند.
استاد دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان با بیان اینکه کهن ترین پل در اصفهان که آثاری از آن باقی مانده، پل شهرستان است، گفت: به جز پل سی و سه پل سایر پل های اصفهان در امتداد خط مسیر احداث نشده‌اند بلکه پل با مسیر دو طرف آن زاویه دار احداث شده است.
ولی بیگ افزود: در گذشته ورودی باغ هزار جریب در محلِ امروزِ متروی شریعتی قرار داشت و از یک سو به شیخ صدوق و از دو سوی دیگر به برج های کبوترخانه می رسید
پل های تاریخی اصفهان تنها گذرگاه نیستند
وی با تاکید بر اینکه پل های تاریخی اصفهان تنها گذرگاه نیستند، افزود: سند این موضوع واکنش عامه مردم و کارشناسان در زمانی بود که صحبت از حفر تونل متروی اصفهان از زیر پل سی و سه پل به میان آمد.
استاد دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان اظهار داشت: پل در گذشته برای شستشوی کتان شویان، قالی شویان و در زمان پهلوی که هنوز مسیر دسترسی به رودخانه بسته نشده بود برای ماشین شویان نیز استفاده می شد.
ساخت و سازهای حریم زاینده رود و آسیب به پل های تاریخی
وی افزود: امروزه نگاه ما به پل های تاریخی تنها کالبد پل نیست بلکه منظر پل، کاربری و اطراف آن نیز دیده می‌شود که متاسفانه ساخت و سازهای انجام شده در حریم رودخانه و پل های تاریخی به این منظر آسیب رسانده است.
ولی بیگ اضافه کرد: پل های تاریخی اصفهان در گذشته‌ای نه چندان دور ارتباط تنگاتنگی با ماهیگیری، چرای حیوانات، نمایش زنده و فیلم، عکس یادگاری، اقتصاد، جشن‌هایی چون سیزده به در، آزادی و ورود مشروطه خواهان به اصفهان و گذر مهاجرین بیگانه داشت و حتی در زمانی که بیگانگان قصد عبور دادن تانک‌ها را از روی پل اصفهان داشتند، شخصی به نام عباس بهشتیان بر روی پل خوابید و اجازه انجام این کار را نداد.
پل خواجو و تزئین با کاشی کاری دوران صفویه و قاجار
استاد دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان تصریح کرد: پل خواجو تنها پلی است که در شهر اصفهان با کاشی کاری دوران صفویه و قاجار تزئین شده است.
وی با بیان اینکه در پل خواجو و سی و سه پل دو مسیر پیاده و سواره رو در نظر گرفته شده است، تصریح کرد: پل ها به طور عمده به دو دسته جفت یا متقارن مانند سی و سه پل و پادجفت یا نامتقارن مانند پل خواجو و شهرستان تقسیم می شوند.
ولی بیگ با بیان اینکه پل در تاریخ شفاهی ما حتی جایی برای آب دادن و نان دادن در کنار پلها وجود داشته است، اظهار داشت: در کنار پل خواجو آسیابی بود که آب از آن عبور می‌کرد و گندم آسیاب می‌شد تا برای مردم نان پخته شود.
وی خاطرنشان کرد: هنگام ساخت پل سی و سه پل مشکلات زیادی وجود داشت چراکه بستر آن آبرفتی بود و توان تحمل قرارگرفتن پل روی آن وجود نداشت اما از آنجایی که مسیر امتداد خیابان چهارباغ در نقشه پیش‌بینی شده بود ناگزیر از احداث آن بودند؛ لذا برای ایجاد پایداری پل، چاهک‌هایی حفر و داخل آن را با سنگ پُر کردند.
اسنادی که حکایت از 40 دهانه برای سی و سه پل دارد
ولی بیگ درباره تعداد دهانه های 33 پل گفت: در برخی اسناد درباره سی و سه پل گفته شده که 40 دهانه داشته و در برخی دیگر به 30 و 33 دهانه اشاره شده است؛ اما نظریه قوی تر وجود 33 دهانه است که 30 دهانه آن از ابتدا تا انتهای پل و سه دهانه قبل از نواقلی قرار داشته است.
استاد دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان در پاسخ به این سوال که آیا پل‌های تاریخی اصفهان با توجه به بسته شدن آب رودخانه در سال‌های اخیر در حال ویرانی است، اظهار داشت: درباره تخریب شدن یا نشدن پل‌ها به سادگی نمی توان نظر داد چراکه پایه پل چه پل‌های معمولی و چه پل‌هایی که در پایه آن‌ها از ساروج استفاده شده از آهک است و آهک باید در بازه زمانی که پل احداث می شود تا مدتی در معرض آب قرار داشته باشد تا دچار مشکل نشود اما پس از آن اگر خشک شود آسیبی به آن وارد نمی‌شود.
گفتنی است کارگاه پل های تاریخی اصفهان در مطالعات تاریخ شفاهی معماری از سوی مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل وابسته به سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان برگزار شد.