بزرگنمايي:

پیام سپاهان - ایسنا/اصفهان اختلاف بر سر تخریب و بازسازی یک محور تاریخی در شهر اصفهان میان اداره کل میراث فرهنگی و شهرداری موضوع جدیدی نیست. البته این بار هم درست مثل طرح‌های قبلی اختلافات زمانی خود را نشان داد که طرح در حال اجرا بود و در همین حال انتقادات کارشناسان و صاحب‌نظران از یک‌سو و نگرانی فعالان و دوستداران اصفهان از سوی دیگر روانه طرحی شد که در نیمه‌راه باقی‌مانده است.

گذر آقانور الله نجفی طرح مدیریت شهری اصفهان برای احداث خیابان در مجاورت بافت تاریخی میدان نقش‌جهان باهدف رفع معضلات ترافیکی و ایجاد دسترسی‌های مناسب برای شهروندان بود اما حالا به بن‌بستی تبدیل‌شده که معلوم نیست چه طرح جایگزینی می‌تواند قفل آن را باز کند.
صحبت اصلی بر سر توقف احداث این خیابان است، اما به گفته کارشناسان میراث فرهنگی ساماندهی و بازپیرایی گذر با حفظ ارزش‌های بافت تاریخی و ارزشمند محدوده می‌تواند راه چاره‌ای برای خیابانی باشد که به خاطر شکایت‌ میراث فرهنگی متوقف مانده، درحالی‌که همین توقف باعث شکایت مردمی شده که در این بافت سکونت دارند.
گذر آقا نورالله نجفی این هفته شهردار منطقه 3 اصفهان را هم به صحن علنی شورای اسلامی شهر کشاند تا درباره وضعیت این محوطه توضیحاتی ارائه دهد. درحالی‌که شهردار منطقه 3 اصفهان بر اجرای قسمت انتهای خیابان حتی به‌صورت پیاده راه هم که شده تأکید دارد، شیرین طغیانی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر گویا از ادامه احداث خیابان ناامید شده و حالا خواستار تصویب هرچه سریع‌تر گزینه‌های جایگزین برای این گذر تاریخی است. گرچه به نظر می‌رسد معضلاتی که مردم ساکن در این محوطه با آن دست‌به‌گریبان شده‌اند دستاویزی برای مدیران شهری شده تا خواستار تعیین تکلیف گذر آقانور الله نجفی شوند. گذری که شاید از همان ابتدا چوب شتاب‌زدگی را خورد و حالا باید منتظر تعیین تکلیف در شورای عالی شهرسازی و معماری بماند.

با ادامه طرح فعلی چیزی از بافت تاریخی باقی نمی‌ماند
در همین حال علیرضا جعفری زند دکترای باستان‌شناسی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه وضعیت به وجود آمده درگذر آقانور الله نجفی را به خاطر بی‌فکری در سال‌های گذشته می‌داند که باعث شده در مرحله اول یکسری بافت‌های تاریخی ارزشمند تخریب شود، گذرها تغییر کند و خانه‌های ارزشمندی مثل خانه درویش تخریب شود. وی با تأکید براینکه شرایط فعلی در این مسیر نباید ادامه پیدا کند، افزود: با ادامه روند فعلی طبیعتاً خانه‌های دیگری در این مسیر تخریب و بافت ارزشمند تاریخی در دل شهر اصفهان خدشه‌دار می‌شود.
این کارشناس رسمی دادگستری در ابنیه و آثار تاریخی به گزینه‌های جایگزین در این مسیر اشاره و اظهار کرد: باید طرح دیگری جایگزین وضعیت فعلی شود تا مشکل را رفع و وضعیت موجود را به شکلی ساماندهی کند که بیشتر از این به میراث فرهنگی و بافت تاریخی میدان نقش‌جهان آسیب وارد نشود، درحالی‌که اگر طرح فعلی ادامه پیدا کند خانه‌های تاریخی که هنوز سر پا هستند هم به فکر تخریب می‌افتند و چیزی از بافت تاریخی این محل باقی نمی‌ماند.
وی اظهار کرد: گزینه‌های پیشنهادی شهرداری اصفهان را برای خروج گذر آقانور الله نجفی از وضعیت موجود ندیده‌ام اما معتقدم این محور تاریخی می‌تواند به شکل‌های مختلفی بازسازی شود و از وضعیت فعلی بیرون آید.
جعفری زند ادامه داد: مثلاً در بافت‌های تاریخی شهر یزد مواردی را داریم که وقتی خانه‌های تاریخی تخریب‌شده و یا اتفاقاتی ازاین‌دست افتاده، از طریق بازپیرایی به سبک سنتی احیا می‌شود تا به‌عنوان فضای شهری مناسب و همگون با بافت تاریخی موجود در اختیار مردم قرار گیرد.
وی گفت: فضای موجود درگذر تاریخی آقانور الله نجفی هم ایجاب می‌کند که مبلمان شهری همگون با بافت میدان نقش‌جهان ایجاد شود، چون امکان بازسازی به شکل اولیه وجود ندارد و اثری از خانه‌های تاریخی که تخریب‌شده باقی نمانده، اما می‌شود محوطه‌ها را با مبلمان شهری و توام با فضای سبز حفظ کرد تا چشم‌انداز زیبایی ایجاد شود.
این کارشناس میراث فرهنگی معتقد است که در صورت احیای این محوطه تاریخی از تخریب خانه‌های تاریخی بیشتر جلوگیری می‌شود، درعین‌حال خودبه‌خود خانه‌های تاریخی دیگر هم ارزش پیداکرده و به فکر تخریب نمی‌افتند.

بازسازی گذر در راستای بازپیرایی باشد نه احداث خیابان
جعفری زند بار دیگر با تأکید بر اینکه بازسازی گذر آقانور الله نجفی باید در راستای بازپیرایی باشد و نه احداث خیابان به شکلی که تعریف‌شده، تصریح کرد: البته باید عبور و مرور ساکنان محل هم در نظر گرفته شود که با طراحی درست و اصولی می‌توان تمام این موارد را در کنار هم پیش‌بینی کرد بدون اینکه به فضای تاریخی منطقه لطمه وارد شود.
این استاد دانشگاه احداث گذر آقانور الله نجفی را از ابتدا اشتباه دانست و افزود: در حال حاضر باید تمام طرح‌ها قبل از اجرا با دقت در کمیسیون‌های تخصصی مورد بررسی قرار گیرد و ازنظر متخصصان و صاحب‌نظران استفاده شود، این درحالی‌که است که هم اکنون نه از کمیسیون ها اطلاعی داریم و نه می‌دانیم چه کسانی این طرح‌ها را تصویب می‌کنند و آیا اصلاً صلاحیت اظهارنظر رادارند یا خیر!؟
تصویب طرح‌های محوطه‌های تاریخی پشت درهای بسته
جعفری زند با انتقاد از تصویب طرح‌های مربوط به محوطه‌های تاریخی اصفهان پشت درهای بسته، گفت: در شرایطی که از کارشناسان و متخصصان نه نظرخواهی می‌شود و نه اصلاً امکان اظهارنظر وجود دارد نمی‌دانیم چه اتفاقی برای بافت‌های تاریخی و ارزشمند شهر می‌افتد و فقط بعد از تصمیم‌گیری و در مرحله اجراست که متوجه می‌شویم چه اتفاقی افتاده که معمولاً هم پر از خطا و اشکال است!
وی ادامه داد: طرح خیابان چهارباغ هم یکی دیگر از طرح‌هایی بود که پشت درهای بسته برای آن تصمیم‌گیری شد و اصلاً نمی‌دانیم، کجا رفت، چه کسانی طرح را تائید کردند و کجا تصویب شد!؟ بعد از اینکه چهارباغ سنگفرش شد صدای اعتراض بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران و دوستداران میراث تاریخی اصفهان بلند شد، سؤال اینجاست که چرا از اول برای این طرح‌ها فکر نمی‌شود که بعد از اجرا تازه اشکالاتش مشخص می‌شود؟
این دکترای باستان‌شناسی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه با اشاره به اینکه چندین بار از محوطه گذر آقا نورالله نجفی بازدید کرده و به‌عنوان کارشناس در جریان شکایت مردم ساکن در محل است، تصریح کرد: وضعیت فعلی خیلی نابسامان است و مردمی که در این بافت سکونت دارند به لحاظ خرابه‌ها و ناامنی گلایه دارند و باید زودتر برای این وضعیت چاره‌اندیشی شود، البته هم‌اندیشی درست، نه در اتاق‌های بسته که افراد محدودی نظر دهند بدون اینکه بدانیم اصلاً چه تخصصی دارند که چنین طرح‌های سطح پایینی تصویب می‌کند.

طرح‌های اجرایی در بافت تاریخی اصفهان قابل دفاع نیست
وی با تأکید براینکه طرح‌هایی که این سال‌ها در بافت تاریخی اصفهان اجراشده هیچ‌کدام قابل دفاع نیست، گفت: اگر طرح تصویب‌شده بدون ایراد و با نظر کارشناسان تمام رشته‌های مرتبط و متخصص باشد، بعد از اجرا این معضلات را نخواهیم داشت.
وی خاطرنشان کرد: به نظر من طرحی که قرار است اجرا شود باید بامطالعه کامل زمینه‌های فرهنگی و تاریخی این محوطه انجام شود و مسائل تاریخی در طراحی‌ها دخیل باشد نه اینکه صرفاً قرار باشد مشکل ترافیکی را حل کند که البته آن‌هم یک‌طرف قضیه است ولی ما بافت تاریخی ارزشمندی داریم که اولویت باید حفظ و حراست از آن باشد.
وی تأکید کرد: گزینه‌های مطرح برای گذر آقا نورالله نجفی حتماً باید در راستای حفاظت از بافت تاریخی اصفهان باشد و نه وصله ناهماهنگ و ناجوری در کنار میدان تاریخی نقش‌جهان.

تنها یک خانه تاریخی طرح را متوقف کرده است
شهردار منطقه 3 اصفهان که این هفته میهمان صحن علنی شورای شهر اصفهان بود اما با تأکید براینکه تا الان هیچ کاربری درگذر آقانور الله نجفی تخریب نشده است، گفت: تنها یکی دو خانه بوده که برای تخریب آن‌ها از اداره کل میراث فرهنگی استعلام شد و میراثی نبودن این خانه‌ها به تائید رسید و توافق انجام شد. تنها یک‌خانه که در سال 1397 پیگیری و ثبت میراثی شده بود در مسیر آزادسازی قرارگرفته که همین امر باعث توقف آزادسازی و احداث خیابان شده است.
حسین کارگر با بیان اینکه تا الان طرح‌های مختلفی ارائه کرده‌ایم که متأسفانه تائید نشده است، تصریح کرد: قبل از اجرای این طرح بهتر بود از کوچه‌ای که در مجاورت خیابان بود ورود پیدا می‌کردند اما متأسفانه کمیسیون ماده 5 آن سال دقت نکرده و یا اصراری در کار بوده که باعث شده این خیابان در مجاورت مسجد شیخ لطف‌الله قرار گیرد و همین امر باعث مشکلات فعلی شده است.
این خیابان از اول نباید اجرا می‌شد
وی ادامه داد: ما به دنبال این هستیم که قسمت انتهای خیابان را حتی به‌صورت پیاده راه هم که شده اجرا کنیم و در این زمینه جلسات مختلفی با میراث فرهنگی و شورای عالی معماری و شهرسازی داشته‌ایم تا طرح‌ها به تائید نهایی برسند.
شهردار منطقه 3 اصفهان تصریح کرد: در جریان شکایت صورت گرفته، ما مستندات و دفاعیات خودمان را ارائه کرده‌ایم و اقدامات ما دقیقاً بر اساس مصوبات کمیسیون ماده 5 بوده و هیچ اقدامی خلاف آن صورت نگرفته است.
کارگر گفت: گفته می‌شود کلیات کار اشتباه بوده و اصلاً این خیابان نباید اجرا می‌شد اما این درحالی‌که است که هم اکنون مشکلات مردمی که در این محدوده سکونت دارند و تعیین تکلیف این خیابان باید پیگیری شود و ما هم منتظر صدور احکام لازم و دریافت مجوز برای ساماندهی این محدوده هستیم.
شهردار منطقه 3 اصفهان بابیان اینکه در صورت تائید طرح اولیه حدود 30 درصد دیگر آزادسازی داریم که بخش اصلی پلاک‌های تجاری خیابان حافظ است و مابقی مشکل خاصی ندارد، گفت: البته اگر قرار باشد خیابان به‌صورت خیابان 14 متری احداث شود موافق آزادسازی هستیم، ولی اگر قرار است بن‌بست و شمال و جنوب خیابان جدا انجام شود، آزادسازی در خیابان حافظ با توجه به هزینه هنگفتی که دارد به‌صرفه نیست، چون عملاً بن‌بست خواهد بود و برای شهروندان هم فایده‌ای ندارد.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس طرحی که معاونت شهرسازی ارائه کرده، گذر آقا نورالله نجفی به‌صورت یک پیاده راه از بازار موجود ادامه پیدا می‌کند و با احداث یک گذر 4 متری دسترسی محلی فراهم می شود، اما برای اجرای این طرح باید منتظر تائید نهایی و صدور مجوزهای لازم باشیم.

امضا کنندگان طرح باید پاسخگو باشند
رئیس کمیسیون معماری شورای اسلامی شهر اصفهان اما معتقد است به موضوع گذرآقانورالله باید از دو زاویه نگاه کرد؛ یکی اینکه این اتفاق به‌هرحال در سال‌های گذشته مراحل قانونی خود را طی کرده و اتفاق افتاده است و دیگری گزینه‌های جایگزینی است که در شرایط فعلی و برای خروج از وضعیت موجود باید اجرا کرد.
شیرین طغیانی بابیان اینکه این طرح در دوره‌های قبل تصویب‌شده و خود من یکی از مخالفان این خیابان در آن دوره‌ها بودم، گفت: به‌هرحال اجرای این خیابان روند خود را طی کرده و همه‌کسانی که در کمیسیون ماده 5، میراث فرهنگی و ... پای برگه‌ها را امضا کرده‌اند باید پاسخگو باشند. درست است هیچ خانه تاریخی بر اساس مستنداتی که دیده‌ام در این مسیر تخریب نشده، ولی بافت اطراف میدان نقش‌جهان یکی از بافت‌های دست‌نخورده‌ای است که در طول تاریخ باقی‌مانده و با احداث این خیابان شکافی در بافت ایجاد کرده‌ایم که باعث شده بافت منحصربه‌فرد را به‌نوعی موردتهاجم قرار دهیم.
وضعیت زندگی مردم درگذر آقانور الله واقعاً اسف‌بار است
وی با تأکید براینکه در شورای پنجم هیچ موردی از تخریب در این محوطه صورت نگرفته، تصریح کرد: اینکه در فضای مجازی مرتب تصاویری ارائه می‌شود که در حال تخریب بافت با بولدوزر هستند مربوط به دوره قبل است، اما اتفاقی که افتاده این است که به‌هرحال تخریب‌ها صورت گرفته و مردم منطقه گلایه‌مند هستند، چون وضعیت زندگی مردم درگذر آقانور الله واقعاً اسف‌بار است.
وی خاطرنشان کرد: با بحرانی که ایجادشده باید چند جایگزین داشته باشیم، بر این اساس در جلسات متعدد تخصصی که با حضور برخی متخصصین برگزار شد به این نتیجه رسیدیم که می‌توان این طرح را در حد یک گذر پیاده دید و مسیرهایی که به دلیل اجرای این پروژه در دوره‌های قبل تخریب‌شده تبدیل به فضاهای عمومی شهری شود که در خدمت این گذر قرار گیرد، همچنین برای اینکه دسترسی سواره مردمی که در این محل سکونت دارند تأمین شود هم با استفاده از گذرهایی که در طول تاریخی شکل‌گرفته می‌توان دسترسی مطلوبی برای ساکنان ایجاد کرد تا بافاصله مناسبی از مسجد شیخ لطف‌الله، دسترسی سواره فراهم و هیچ مشکلی برای این اثر تاریخی ایجاد نشود.

شرایط مردم را ببینید
این عضو شورای شهر اصفهان با اشاره به اینکه طرح‌های جایگزین شهرداری اصفهان در شورای عالی معماری و شهرسازی با مخالفت نماینده میراث فرهنگی رد نشد، اما قرار شد مورد بررسی بیشتر قرار گیرد، گفت: این رفتار به بافت تاریخی کمکی نمی‌کند و فقط باعث می‌شود درگذر زمان فرسوده‌تر و مخروبه‌تر شود، چون مردم بافت را به خاطر شرایط نامناسب ترک می‌کنند و با بافتی مواجه خواهیم شد که ازلحاظ اجتماعی و کاربری فرسوده شده و حتی حضور گردشگر هم در بافتی که مردم در آن سکونت ندارند بی‌فایده است.
وی معتقد است مردم باید از این مصیبتی که دچار شده‌اند نجات پیدا کنند و مسئولانی که در سطح کلان راجع به گذر آقا نورالله نجفی اظهارنظر می‌کنند باید زمانی صرف کنند و در این بافت قدم بگذارند تا شرایط مردم را ببینند و بعد اظهارنظر کنند.
اختلاف بر سر گذر آقا نورالله نجفی به نظر می‌رسد موضوع دنباله‌داری باشد و درنهایت مثل بسیاری دیگر از طرح‌های اجراشده در بافت تاریخی اصفهان در این سال‌ها، اثر آن همچون خراشی بر صورت شهر تاریخی اصفهان باقی بماند. شاید روزی مدیران شهر و میراث فرهنگی در یک رفتار تعاملی با یکدیگر، مردمی که در این بافت‌های تاریخی سکونت دارند و نیز کارشناسان و صاحب‌نظرانی که در این زمینه تخصص دارند به یک گزینه واحد و مناسب برای ساماندهی بافت تاریخی با حفظ ارزش‌ها و هویت بافت و در عین فراهم کردن خدمات و فضاهای مورد نیاز شهری برسند، اما تا رسیدن به چنین همگرایی به نظر می‌رسد بافت تاریخی اصفهان هر روز شاهد چنین اتفاقاتی خواهد بود.
انتهای پیام