بزرگنمايي:

پیام سپاهان - شهری که به زودی در انبوهی از نخاله ها و ضایعات معدنی فرو خواهد رفت و شمار زیادی از موجودات حیات وحش از آن بار بسته و به دنبال زیست‌بومی دیگر گریزان می شوند. این اتفاق عجیب است که تاکنون اقدام محیط زیستی در این خصوص انجام نشده و در سکوتی ویرانگر، این منطقه در معرض خطر «تخریب انسان» قرار گرفته است.

 جوشقان قالی، از توابع شهرستان کاشان است که با آب و هوایی خنک و طبیعتی بکر و سرسبز، شهری ییلاقی در بافت کویری منطقه به حساب می‌آید. این شهر در دامنه‌های رشته کوه کرکس قرار گرفته و از این رو، قله ها و دامنه‌های وسیع و زیبای آن قابل رویت است، به طور کلی، جوشقان قالی در میان کوه‌های مرتفع و سر به فلک‌کشیده‌ای محاط شده است.
این شهر کوهستانی، به تبع موقعیت جغرافیایی خاص خود، با پوشش گیاهی ویژه‌ای از گیاهان دارویی و خُودرو تا باغات میوه و غلات، از دیرباز در منطقه مطرح است، همچنین کشت و کار کشاورزی، دامداری سنتی و ... از جمله مشاغلی است که همواره در تامین معیشت مردم این منطقه نقش موثری داشته است.
قالی، هنر صادراتی زنان و گاه مردان این منطقه که نام این شهر برگرفته از آن است، بنابر طرح و کیفیت مطلوب مواد اولیه بومی آن، شهرتی جهانی و خریداران برون‌مرزی دارد، اما یکی از فعالیت‌هایی که از دهه 30 شمسی وارد این شهر شد و شرایط طبیعی، اقتصادی و اجتماعی شهر را به کلی تغییر داد، احداث معدن سنگ در دل کوه‌های غربی و شمال غربی شهر بود؛ معدن سنگی که پیش از انقلاب، سنگ نمای برج آزادی تهران از دل آن استخراج شد و امروز به این دلیل، نام معدن آزادی را به خود اختصاص داده است.
به گفته راهنمایان محلی، این معدن، در سال 1333 در کوه‌های غربی شهر توسط فردی به نام «ارباب قنبر رحیمی» احداث و بر اساس قراردادی که در همان سال‌ها میان ارباب و متولیان آبادی منعقد شد، جوشقان از کارکرد این معدن، سودی در جهت آبادانی خود می‌برد. مشهور است که با خودیاری فرد مذکور، به مرور جاده اصلی ورودی شهر ساخته و بهینه‌سازی شد و تا امروز از آن به عنوان جاده اصلی رفت وآمد و حمل و نقل استفاده می شود.
اما امروز چیزی که از بدو ورود به این شهر، جلب توجه می‌کند و به طرز عجیبی، چهره شهر را نسبت به گذشته دگرگون ساخته، معادن نو تاسیسی است که به مراتب پیشروی بیشتری از معدن آزادی کهنسال دارند و یا در حد کمی مورد برداشت قرار گرفته‌اند، اما نخاله و ضایعات حاصل از فعالیت آنها، ظاهر تخریب‌شده و زشتی را در برخی از مناطق بکر طبیعی این شهر برجای گذاشته است.
اگر از اصفهان به سمت این شهر بیایید، معدنی که شهروندان ادعا می‌کنند «کمتر از یک سال از شروع فعالیتش گذشته»، سیمایی چند 10 ساله از فعالیت را نمایش می‌دهد. این معدن که در دل کوه‌ «تیره کوه» یا به قول محلی ها «کمرتیره» واقع در ضلع شرقی ورودی شهر لانه کرده، هم اکنون فعال است و «متولیان آن حتی از توقف فعالیت در روزهای تعطیل و جمعه نیز امتناع می‌کنند».

همچنین در کنار این معادن فعال، معادن نیمه فعال یا تعطیل زیادی دیده می شود که به گفته اهالی منطقه، «اکثرا طرف قرارداد با شرکتی خصوصی هستند». احداث این معادن باعث شده تا برای دسترسی راحت‌تر، جاده‌سازی‌های موقت انجام شود. این جاده‌ها که اغلب از استاندارد کافی برخوردار نیستند موجب تخریب بسیار زیاد طبیعت و محیط زیست شده اند.
پوشش گیاهی خاص و کم نظیر این منطقه که روزگاری محل رویش گیاهان دارویی و تامین خوراک دام‌ و زیستگاه جانداران گوناگون بود امروز تا حد زیادی برای احداث جاده یا معدن از بین رفته و تاسف بار اینکه به دلیل سفت و آسفالت نشدن این جاده‌ها، امکان پوشیده شدن مجدد آنها بر اثر تندبادها و سیل‌های مقطعی وجود دارد و ضرورت جاده سازی‌ مجدد، آسیب دیگری به همان منطقه وارد می کند، کما اینکه در یکی از ورودی‌های معادن که پشت کوه‌های محافظ شهر ایجاد شده، این اتفاق افتاده و جاده دوم، در زیر جاده تخریبی، بازسازی شده است، همچنین گرد و غبار ناشی از تردد خودروهای حمل و نقل سنگ در جاده‌های خاکی، تاثیر بدی بر زیست بوم جانوری، گیاهی و زراعی منطقه گذاشته است.
«پروژه‌های اکتشاف و استخراج از این معادن ادامه دارند»، این صحبتی است که افراد محلی به آن اشاره دارند و دامپرورانی که همیشه به این کار مشغول بوده اند، در حالی به ایجاد این معادن و تخریب مراتع دام‌هایشان، اعتراض دارند که باخبر شده‌اند به زودی چند معدن جدید در کنار دام‌داری‌هایشان ایجاد خواهد شد.
یک دامدار که به تازگی جواز ایجاد دامداری صنعتی خود را در حاشیه شهر، در نزدیکی یک دامداری با قدمت 100 سال دریافت کرده است به ایسنا، می گوید: از جهاد کشاورزی مجوز گاوداری گرفتیم و شرکت «باغ سبز» امور اداری لازم برای اخذ مجوز را انجام داد، اما در مراحل پایانی کار، بعد از اتمام امور اداری و آغاز به کار گاوداری، باخبر شدیم که قرار است در تپه کنار آن، معدن ایجاد شود.
او با اشاره به دو تپه کوچک با ارتفاعی کمتر از حدود 500 متری، می گوید: فاصله دو تپه، با دامداری من حدود 70 متر و با دامداری سنتی کمتر از 100 متر است، در حالیکه جهادکشاورزی تاکید کرده که حداقل باید 500 متر فاصله بین معدن و دامداری وجود داشته باشد.
این دامدار می افزاید: متوجه شده ایم، این معدن، از راه و شهرسازی مجوز گرفته و شهرداری منطقه حامی آن است، درحالیکه مجوز گاورداری ما زودتر از معادن صادر شده بود.

با توجه به موقعیت مکانی معادن، مشخص است بسیاری از این معادن، حتی حریم جاده‌های قدیمی را رعایت نکرده‌اند و در فاصله کمی از جاده‌های اصلی و مناطق مسکونی اهالی بومی شهر، ایجاد شده‌اند که علاوه بر تخریب محیط زیست، زندگی شهروندان را دچار مشکل کرده است.
البته برخی توجیه کنندگان فعالیت بی رویه معادن بر این باورند که فعالیت معدن در این شهر می‌تواند به کارآفرینی و ایجاد اشتغال کمک کند، درحالیکه پتانسیل‌ گردشگری، کشاورزی و دامداری به تنهایی می‌تواند پاسخگوی نیازهای شهروندان باقی مانده در جوشقان قالی باشد. هنوز بسیاری از محلی‌ها و شهروندان، به حفظ اراضی کشاورزی و دامپروری خود و فعالیت در این زمینه کاری تمایل دارند و نگرانند که ادامه فعالیت‌ غیرمنصفانه و برداشت های روزافزون معادن، شرایط کار و زندگی را برای آنها دشوار کند.
شهری که به زودی در معدن فرو خواهد رفت و تاکنون شمار زیادی از حیوانات حیات وحش از آن بار بسته و به دنبال زیست‌بومی دیگر گریزان شده‌اند و امروز شرایط ویژه‌ای را در فقر زیست‌بوم پیشین خود می‌گذراند، آهو، قوچ، بزهای کوهی و حیوانات دیگری که احتمالا در کوه‌های این منطقه زندگی می‌کردند و به طور قطع صلاحیت ثبت در آثار ملی و پارک‌های حفاظت شده را داشتند، اما این اتفاق عجیب است که تاکنون اقدامی از سوی محیط زیست در این خصوص انجام نشده و در سکوتی ویرانگر پوشش این منطقه در معرض تخریب انسان قرار گرفته است.
انتهای پیام